Gevlucht uit Bosnië en nu weer terug naar Bosnië

Son en Breugel - Lamija Dzigal-Bektesevic kwam als 8-jarig meisje naar Nederland. Gevlucht uit Bosnië en succesvol geïntegreerd. Daar schreef ze zelfs een boek over; ‘Mijn integratie’. Bijzonder aan het levensverhaal van Lamija is dat ze vorig jaar op 38-jarige leeftijd met haar man en twee kinderen weer is gaan wonen in Bosnië. Even was ze terug in Son en Breugel en DeMooiSonenBreugelKrant sprak met haar.

Redactie: Ineke van Uden
Foto: Wil Feijen

In de jaren dat Lamija in Son en Breugel woonde, leerden veel mensen haar kennen. Ze had een fysiotherapiepraktijk aan huis, ze was als Doula (ondersteuner bij zwangerschap, bevalling en nadien) actief in het dorp, wandelde veel met haar hond Dino en gaf lezingen over haar integratie in Nederland. 

Jarenlang woonde ze met veel plezier in Son en Breugel. Maar toen corona begon veranderde alles. Lamija vertelt: “Mijn lezingen werden afgezegd. Het voelde als een rood stoplicht op mijn levenspad. Wat moest ik met mijn leven gaan doen? Ik ging naar de eerste demonstratie tegen de corona-maatregelen. Daar knapte iets in mij. Ik dacht dat we in Nederland in een democratie leefden. Maar dat bleek niet zo te zijn. Tijdens de demonstratie omsingelde de ME ons en mochten wij niet demonstreren. Ik dacht echt ‘wat is dit’? Ik kwam thuis en zei tegen mijn man ‘We gaan terug naar Bosnië’.”

Wie Lamija kent, weet, dat als ze iets in haar hoofd heeft, ze dat ook tot uitvoer gaat brengen. Adnan werkte door corona veel vanuit huis. Dat zou ook vanuit Bosnië kunnen. Lamija en Adnan hebben de kinderen goed voorbereid en het huis te koop gezet. Dat was zo verkocht. Eenmaal in Bosnië wilden ze eigenlijk een huis gaan bouwen van natuurlijke materialen: “Uiteindelijk liep het anders. Onze twee kinderen voelden zich erg prettig in het huis van mijn vader. Mijn vader is in een flat gaan wonen en wij zijn in zijn huis in het dorpje Fojnica gaan wonen.”

Lamija straalt en heeft geen spijt van hun keuze: “Het is daar prachtig. Veel groen. Ik voel me zoveel fitter. Ik heb geen migraine meer. Ik ben 10 kilo afgevallen. We hebben een moestuin bij ons huis. De kinderen moesten even wennen aan hun nieuwe school. Maar ze doen het goed. Ze zijn inmiddels al meer gewend dan Adnan en ik. Grappig is dat onze dochter net zo oud was toen we naar Bosnië gingen dan toen ik in Nederland kwam wonen.” Maar Lamija ziet ook wel de verschillen van vroeger en nu: “Mensen hebben altijd een beeld van vluchtelingen. Dat ze zielig zijn en uit een arm land komen. Nou, als 8 jarige kwam ik niet uit een arm land. We leefden daar toen goed. Een land met overvloed. Maar ik zie ook wel dat het kapitalisme zijn intrede heeft gedaan. Er is nu meer corruptie en veel meer verschil tussen arm en rijk. In Bosnië is ook alles duurder geworden. Ik heb in Nederland geleerd om lokale producten in je omgeving te kopen. Dat doe ik nu ook bij mijn buren.” Het flesje wijn wat ze voor mij heeft meegenomen is daar een mooi voorbeeld van. Gebrouwen door de buurvrouw. 

Toen Lamija als kind in Nederland aankwam, woonde ze vlakbij een stoeterij: “Ik was er iedere dag te vinden. Ik had niet echt de wens om paard te rijden, maar wilde gewoon graag bij paarden in de buurt zijn. Paarden gaven me troost.” Ze wist toen al dat ze later iets met paarden wilde gaan doen. Lamija hoorde dat er nog maar 100 Bosnische bergpaarden zijn: “Ik heb direct een hectare grond gekocht en wil daar een kleine ranch starten en zorgen dat dit ras niet uitsterft. Een prachtig ras, eigenwijs, maar ze gaan voor je door het vuur.” 

Waar Lamija ook in rolde was dat ze voor haar schoonzus een bloesemremedie had klaargemaakt: “Ze had zo’n last van haar botten. En het hielp. Mijn schoonzus vroeg direct een subsidie aan, beschikbaar voor mensen die zich weer vestigen in Bosnië en een eigen praktijk beginnen. We leven daar dus niet van een uitkering. Adnan werkt vanuit huis en ik ben ook lekker bezig.” Ook de kinderen doen het goed. Aisha bloeit op school helemaal op en Emir heeft op de Balkan Spelen goud behaald.

Lamija zal Lamija niet zijn als ze me vraagt om nog 2 dingen in het verhaal te benoemen. Nou, bij deze. Lamija mist de Schotse Hooglanders die ze in Nederland heeft leren kennen: “Prachtige beesten. Wat zouden ze passen op ons stukje land in Bosnië. Als iemand iemand kent die van Schotse Hooglanders af moet, laat het me weten. Ik haal ze op en neem ze mee naar de bergen in Bosnië.”

Verder wil Lamija graag haar boek ‘Mijn Integratie’ onder de aandacht brengen: “Het heeft al zoveel vluchtelingen geholpen. Ik hoop dat de Oekraïners er ook wat aan hebben. Je kunt het kopen bij de Traverse. Maar hij is ook te leen bij de bibliotheek in Son en Breugel.”