'Sterrenschool' geeft kinderen de ruimte

Het was een beetje vreemd, om na zoveel jaar weer naar school te gaan. En nog op maandagochtend ook! Het was geen droom, ik was ook niet teruggegaan in de tijd. Ik ging op bezoek bij basisschool De Ruimte, een zogenaamde 'sterrenschool'. Het concept sterrenschool gaat uit van vijf basisbegrippen, ook wel sterren genoemd. Deze zijn: ruime openingstijden, leren in één klimaat, maatwerk voor ieder kind, nadruk op rekenen, taal en lezen en binding met de buurt.

Door Lucas van As

De laatste ster, binding met de buurt, komt al tot uiting in de locatie van de school, op de grens van De Gentiaan en Sonniuspark. De school wil deze wijken graag met elkaar verbinden, de brug die tegen het schoolgebouw aangebouwd is staat hier symbool voor.

Het is een andere manier van lesgeven, waar niet het lesmateriaal of de lesmethode centraal staat maar het kind. Dat was voor de Mooi Son en Breugel krant aanleiding een bezoek te brengen aan Sterrenschool De Ruimte, om eens te zien hoe dat in zijn werk gaat.

Kringgesprek
Allereerst heb ik een gesprek met drie leerlingen van groep acht: Laura Hofsink, Janneke Peeters en Lotte Kikkert. 'Wat is er zo leuk aan deze school?' vraag ik. 'Ik vind het leuk en gezellig', zegt Laura. Er zijn vaste elementen in de schooldag, maar ook veel variabele. Iedere dag begint met een kringgesprek. Iedere groep heeft een eigen plek waar de kinderen en hun leerkracht even bij elkaar komen. Het gesprek gaat over wat de kinderen de vorige dag meegemaakt hebben, plus wat er die dag te gebeuren staat. 'We hebben het ook over het nieuws, zoals Trump', aldus Janneke. Het nieuws kunnen de kinderen lezen op de 'Dag Vandaag', een website voor alle scholen waar de actualiteiten van die dag vermeld staan.

Na het kringgesprek gaan de kinderen aan de slag. Elk uur hebben de kinderen een andere les. Eerst krijgen ze instructie, die bestaat uit uitleg over lesstof waar ze mee aan de slag gaan. Als ze begrijpen waar het over gaat, mogen ze aan de taken gaan werken. De taken bestaan uit opdrachten en vraagstukken, bijvoorbeeld sommen maken bij rekenen. Doordat de kinderen elk uur een andere les krijgen, kunnen ze alvast een beetje wennen aan de middelbare school. Naast taal, lezen en rekenen wordt onder andere aandacht besteed aan wereldzaken (aardrijkskunde), tijdzaken (geschiedenis) en natuurzaken (natuur en techniek). De kinderen krijgen in groep acht buitenlandse talen als Engels en Duits ter voorbereiding op de middelbare school, evenals wiskunde.

Werkhouding
Als de kinderen aan hun taken willen werken, kunnen ze in groepjes van vier bij elkaar zitten. Mocht een kind dat willen kan het ook apart aan een tafel zitten. Alle taken moeten binnen bepaalde tijd af zijn. De verantwoording daarvoor ligt bij het kind. Als het vandaag zijn taak niet af krijgt, kan het de volgende dag verder gaan. Een eventuele achterstand kan in de eigen tijd ingehaald worden, of als het kind eerder klaar is met andere taken.

Eens per maand krijgen de kinderen een toets. De ene keer mogen ze hun boeken erbij houden en de vragen opzoeken, de andere keer mag dat niet en wordt hun kennis op de proef gesteld. Ze krijgen wel een cijfer, al telt dat verder niet mee. Het cijfer is meer bedoeld om te kijken hoe serieus het kind de les neemt, de school wil graag de werkhouding van haar leerlingen zien. En natuurlijk kijken of ze opgelet hebben!

De werkhouding is ook belangrijk bij de bepaling van het schooladvies voor de middelbare school. Naast de werkhouding is er een centrale eindtoets, waar getoetst wordt wat het kind op de basisschool heeft geleerd. De cito toets wordt ook afgenomen, de eindtoets is bepalend (samen met de werkhouding). Alleen als de cito toets hoger uitvalt, kan het advies aangepast worden, in overleg met de ouders.

Musical
Groep acht is momenteel druk bezig met de voorbereiding van de musical, die op 11 juli plaats zal vinden. Eigenlijk zijn het er twee: een van de leerlingen en een van de leraren. De leraren doen een soort sprookje en improviseren vooral, de leerlingen bereiden hun musical goed voor! Laura, Janneke en Lotte konden me uiteraard niet vertellen waar hun musical over gaat. Dat moet een verrassing blijven! Een klein tipje van de sluier konden ze wel oplichten: steekwoorden zijn 'conflict', 'liefde' en 'plezier'. En oh ja, er komt ook een domme detective in voor, die gespeeld zal worden door Janneke. Het is geïnspireerd op Romeo en Julia, maar dan omgedraaid. Romeo is Romea, en Julia is Julian.

Op 13 juli is de laatste dag, de kleintjes van de onderste groepen vormen dan een haag waar de kinderen van groep acht onderdoor moeten. Vervolgens worden ze de poort uitgeleid, op weg naar de middelbare school!

Ik wilde graag weten wat mijn gesprekspartners later willen gaan doen, na de schooltijd. Lotte wil graag in de zorg, iets met kinderen of ouderen. Laura wil graag iets met dieren gaan doen, maar ze wil géén dierenarts worden (ze kan niet tegen bloed). Janneke weet nog niet wat ze wil worden. Ze heeft nog tijd genoeg!

Laura, Janneke en Lotte geven me vervolgens een rondleiding door de school. Van buiten lijkt het gebouw op het eerste gezicht misschien niet zo groot, van binnen oogt het veel ruimtelijker. Er zijn aparte ruimtes waar de kinderen instructie krijgen, en waar ze aan hun taken kunnen werken. Bij de ingang is een grote ruimte, waar kinderen kunnen spelen, daar is ook het podium waar de musical plaats zal vinden. Er is een muzieklokaal, waar alle instrumenten opgeslagen liggen en een atelier waar de kinderen kunnen knutselen. Er is ook een keuken, waar de kinderen regelmatig koken.

Businessplan
Het is een van de projecten waar kinderen aan mee kunnen doen, vertelt leraar Derk van Veenendaal. De kinderen beginnen samen een 'restaurant', het begint met een sollicitatiegesprek. De kinderen moeten samen een businessplan opstellen om investeerders te overtuigen geld te investeren. Ze moeten zelf een thema bedenken (Grieks, tapas, etc.) en een menu samenstellen. Het is ook de bedoeling dat ze iemand die in een restaurant werkt benaderen, bijvoorbeeld de chef-kok, en hem of haar het menu voorleggen. Ze maken ook zelf de placemats, verzorgen de muziek en de sfeer en doen de boodschappen. Iedere groep heeft een eigen avond, ieder kind mag twee volwassenen uitnodigen. Die mogen zelf bepalen wat ze willen betalen, al is er wel een minimum van € 5,00. Van de opbrengst worden de investeerders terugbetaald, wat er na aftrek van de overige kosten overblijft is winst! Deze winst wordt in een potje gedaan, er wordt een leuk uitstapje mee gefinancierd. De kinderen mogen zelf kiezen waar ze naartoe willen, Klimrijk Veldhoven is al gereserveerd. Als er genoeg overblijft, kunnen er meerdere uitstapjes georganiseerd worden.

In 2015 is de school verhuisd van de IJssellaan naar de Bijenlaan. Het besluit om tot nieuwbouw over te gaan was ook aanleiding om het concept te veranderen. In overleg met het team heeft directeur Michiel van Dijck besloten om het over een andere boeg te gooien. De school sloot zich aan bij PlatOO, een stichting voor openbaar en algemeen toegankelijk onderwijs met verschillende scholen, onder andere OBS de Regenboog en De Krommen Hoek in Son en Breugel. En natuurlijk basisschool De Ruimte!
Het was een hele overgang, van het traditionele onderwijs waar de lesmethode leidend is naar het huidige model, waarbij de ontwikkeling van het kind centraal staat. Er wordt gekeken naar de behoefte van het kind. Sommige kinderen begrijpen snel waar het over gaat bij bepaalde vakken (en bij andere vakken weer niet, of minder), zij kunnen dan snel overgaan tot het maken van hun taken. Ze kunnen altijd terugkomen bij de instructie of hulp vragen aan hun leraar als ze er niet uitkomen. De verantwoordelijkheid ligt bij het kind, dat op deze wijze vertrouwen krijgt. Regelmatig vindt er een gesprek plaats met ieder kind, om te kijken hoe het er voor staat en wat het kind nodig of behoefte aan heeft. Kinderen denken nu zelf mee en bepalen meer zelf hun ontwikkeling.
Het is een hele omslag, natuurlijk was het erg wennen voor zowel kinderen als leraren. Iedereen is er inmiddels aardig aan gewend, maar de school blijft bezig met allerlei zaken door te ontwikkelen. Zo wordt er nagedacht over het nut van rapporten, geeft Derk aan.

Verbinding zoeken
Belangrijk onderdeel van het onderwijsconcept is verbinding zoeken met de gemeenschap. De Ruimte zoekt deze verbinding op verschillende manieren, zo nam de school deel aan de Nationale Pannenkoekdag eind maart, zoals u in deze krant kon lezen. De school werkt samen met SBC, waarbij gebruik gemaakt wordt van elkaars faciliteiten. De kinderen van De Ruimte ondersteunen de Emiliussschool op verschillende wijzen, de musical wordt ook in de Emiliusschool vertoond. Ook wordt er regelmatig uitgewisseld met de andere twee scholen in Son en Breugel die aangesloten zijn bij PlatOO.

Sommige middelbare scholen zijn na aan het denken over omschakeling naar talentontwikkeling, in plaats van uit te gaan van de lesmethode, volgens Derk. Het is een interessante ontwikkeling, het maakt mij nieuwsgierig waar het naartoe zal gaan in onderwijsland!

Ruimte en vrijheid
Dan krijgen Derk en ik gezelschap van Sanne Vos, Marloes Noben en Noortje Kitel, leerlingen van De Ruimte. 'Waar zijn jullie trots op?' vraagt Derk aan zijn leerlingen. 'Dat er veel projecten zijn waar de kinderen aan deel kunnen nemen', antwoorden Sanne, Marloes en Noortje. Er is veel ruimte en vrijheid, maar je wordt wel steeds uitgedaagd om het beste uit jezelf te halen. Ook vinden ze het leuk dat er al vakken gegeven worden die ze ook op de middelbare school zullen krijgen.

Dinsdag 30 mei zijn groep zes, zeven en acht op kamp gegaan, naar camping Ter Spegelt bij Eersel. Eigenlijk mogen we geen snoep meenemen, zeggen Sanne, Marloes en Noortje. In het bijzijn van Derk geven ze verschillende suggesties om snoep mee te 'smokkelen'. Of het een verspreking is, of misleiding van hun leraar, wordt niet duidelijk. Misschien maar beter ook …

Dan gaan de leerlingen weg, oefenen voor de musical. Veel succes!