Erfgoedvereniging verzet zich tegen sloop Petrus Banden Kerk

Son en Breugel / Amsterdam - De Bond Heemschut bestaat sinds 1911 en zet zich al meer dan 100 jaar onafgebroken in voor het behoud van cultureel erfgoed. Heemschut betekent letterlijk het schutten (beschermen) van het heem (de eigen omgeving). Als erfgoedvereniging zetten zij zich in om waardevolle objecten en gebieden te beschermen. Van een bedreigde theekoepel tot de verrommeling van Nederland, bijvoorbeeld langs de snelwegen.

Dit werk doen zij met de inzet van vrijwilligers. Alle provincies en de stad Amsterdam hebben een eigen onafhankelijke Heemschut-commissie. Deze vrijwilligers worden ondersteund door het landelijk bureau dat in Amsterdam gevestigd is. Het (dagelijks) bestuur is eindverantwoordelijke voor de activiteiten van Heemschut.
Nederland heeft ongeveer 14.000 kerken, kloosters en andere religieuze gebouwen. Veel van deze gebouwen komen vanwege ontkerkelijking leeg te staan. De vraag is wat er met deze gebouwen en hun religieuze voorwerpen moet gebeuren. Slopen lijkt het devies voor velen, want leegstand en gebrek aan onderhoud leidt tot vandalisme en levert gevaarlijk situaties op en doet de waarde van omliggende huizen dalen. Maar de kerken hebben vaak historische en monumentale waarden, staan op mooie locaties, zijn een herkenningsteken van een stad of dorp en hebben ook emotionele waarde en zorgen voor de identiteit van mensen. Heemschut komt samen met andere organisaties en bewoners op voor bedreigde kerken. Ze werkt constructief met gemeenten samen om tot een kerkenvisie te komen. Ze ondersteunt bewoners die zelf kerken overnemen en denkt mee over mogelijke nieuwe functies.

Onderstaande brief werd naar het College van Burgemeester en Wethouders van de gemeente Son en Breugel gestuurd door bovengenoemde erfgoedvereniging

Aan het College van Burgemeester en Wethouders van de gemeente Son en Breugel
Putte, 21 september 2017

Geachte leden van het college,

De Werkgroep Monumentale Kunst en de Provinciale Commissie Noord-Brabant van de erfgoedvereniging Bond Heemschut hebben met verbijstering kennisgenomen van de steeds concreter wordende sloopplannen voor de Sint Petrus' Bandenkerk te Son. Met de sloop van het kerkgebouw voor de bouw van een MFA zal niet alleen een bijzonder bouwwerk verdwijnen, ook dreigen enkele unieke architectuurgebonden kunstwerken uit de wederopbouwperiode vernietigd te worden. Wij willen u oproepen om af te zien van deze vernietiging van cultureel erfgoed.

Het kerkgebouw is ontworpen door het in het wederopbouw bekende architectenduo Geenen en Oskam uit Eindhoven. Bij de bouw heeft men veel aandacht geschonken aan de integratie van kunsttoepassingen. Een belangrijk kenmerk van de wederopbouwperiode is de samenwerking tussen opdrachtgevers, architecten en beeldend kunstenaars. Kunstenaars krijgen opdrachten omvangrijke kunstwerken te maken die de monotonie van de nieuwbouw doorbreken en beeldende kunst bij de bevolking te brengen. De rijksoverheid voert na een felle strijd van beeldend kunstenaars een percentageregeling in, waarbij 1,5% van de totale bouwsom van overheidsgebouwen wordt gereserveerd voor het aanbrengen van kunst. Anno 2017 wordt de monumentale kunst uit de wederopbouwperiode ernstig bedreigd. Veel kunstwerken zijn reeds vernietigd en nu gebouwen uit deze periode aan vervanging toe zijn dreigen daarmee de bijbehorende kunstwerken ten onder te gaan.

De Sint Petrus' Bandenkerk heeft vanwege zijn bijzondere constructie een speciale plaats in de Brabantse architectuurgeschiedenis. De aanwezige steenreliëfs in de voorgevel zijn ook van grote waarde. Deze werken verwijzen naar de apostel Petrus, de eerste paus. Het ontwerp voor de werken is van de belangwekkende beeldhouwer Leo Geurtjens. Een vergelijkbare kunstzinnig bewerkte gevel is er in Nederland niet te vinden. Deze gevel is uniek en een hoogtepunt van de naoorlogse architectuurgebonden kunst in Brabant.

Van rechts naar links ziet men op de gevel:
1. Vissen, gevangen in Petrus' net
2. Petrus, geboeid voor het omgekeerde kruis
3. Petrus' handen, bevrijd uit de banden (boeien)
4. Petrus' handen, geboeid voor de Hoge Raad
5. Tiara (drievoudige pauselijk kroon)

Onze organisatie is een fel tegenstander van de sloop van dit unieke kerkgebouw en vernietiging van de aanwezige kunst. De gemeente zou een inspanning moeten leveren tot herbestemming van deze bijzondere kerk om de MFA, zo nodig in combinatie met andere functies, in te passen in het bestaande gebouw. Elders in den lande zijn reeds met succes maatschappelijke functies ingepast in kerkgebouwen. Nader onderzoek kan uitwijzen wat in dit geval de mogelijkheden zijn.

Heemschut zal zich (blijven) verzetten tegen een onnodige sloop van dit kerkgebouw. Uiteraard ondersteunen wij u graag met onze kennis en kunde bij de zoektocht naar een nieuwe invulling voor dit cultureel erfgoed.

Wij zien een spoedige reactie uwerzijds graag tegemoet.

Namens de Werkgroep Monumentale Kunst van erfgoedvereniging Bond Heemschut,

Drs. Johanna Jacobs, voorzitter