Hoe realistisch is een zelfstandig Son en Breugel?

Son en Breugel - Hebben we eigen keuzes over de bestuurlijke toekomst.
Burgemeester en Wethouders hebben op 26 september 2017 een brief verstuurd aan de gemeenteraad over de bestuurlijke toekomt van Son en Breugel. Ze stellen in dit schrijven: "Son en Breugel is een zelfstandige gemeente, met een vitale gemeenschap, een florerend bedrijfsleven en een gezonde financiële situatie, maar we moeten reëel zijn." In 2015 stelde de gemeenteraad een visie op de bestuurlijke toekomst van de gemeente vast. Daarin koos de raad vooralsnog voor zelfstandigheid. In 2019 zou die keuze opnieuw beoordeeld worden. Hierbij een heroverweging.

Door: Arjen Strik en Adrie Neervoort

Heroverweging bestuurlijke toekomst
Het provinciebestuur heeft onze gemeente, in verband met haar overweging dat de gemeente Nuenen niet zelfstandig kan blijven, verzocht zich opnieuw uit te spreken over de bestuurlijke toekomst. In verband met dit verzoek van Gedeputeerde Staten aan het bestuur om zich opnieuw uit te spreken heeft de gemeente, in een interactief proces met de bevolking, een drietal scenario's onderzocht, waaruit ze nu een keuze ter besluitvorming voorgelegd aan de gemeenteraad. Deze scenario's zijn:
1) Dorp aan de Dommel: zelfstandigheid.
2) Sprong naar de stad: fusie met Eindhoven.
3) Samengaan in de stadsrand: fusie met Nuenen

Gedurende de onderzoeksfase is veel informatie opgehaald bij de samenleving. Die hebben geleid tot een zevental uitgangspunten waarmee wordt gewerkt in dit afwegingsproces:
• Behoud dorpskarakter
• Gezonde financiële gevolgen
• Draagvlak onder de inwoners
• Democratische legitimatie
• De nabijheid van bestuur
• Een krachtige regio
• Een sterke organisatie.

"Je moet het dak repareren als de zon schijnt":
Het standpunt B&W over bestuurlijke samenwerking: B&W geven er de voorkeur aan om de keuze nu te maken en niet te wachten tot de situatie of de provincie ons dwingt. Op basis van een toetsing aan de genoemde uitgangspunten komen ze tot de volgende conclusies: "Ons college was, is én blijft van mening dat wij een gezamenlijke toekomst hebben met Nuenen. De groeiende samenwerking maakt de eigen organisatie steeds kwetsbaarder, wat in de visie in juni 2015 door de gemeenteraad ook is onderschreven. Een fusie is uit oogpunt van kwaliteit, continuïteit, werkgeverschap en kosten gewenst. Onze zelfstandigheid is eindig en het is van belang om de toekomst van de gemeenschap Son en Breugel te borgen. Een fusie met Nuenen is daarvoor een betere garantie dan opgaan in Eindhoven."

Het standpunt van de meerderheid van de raad van Son en Breugel is dat zij kiezen voor een zelfstandig Son en Breugel. Een duidelijk standpunt, maar ook een standpunt dat niet haalbaar dan wel niet lang uitvoerbaar lijkt, gelet op de huidige ontwikkelingen.

Al eerder heeft de provincie aangegeven meer inspraak te willen bij het fusiebesluit. Nadat de provincie een einddatum had afgegeven voor het besluit van Nuenen over met wie en hoe zij wilde fuseren, heeft de provincie nu de "touwtjes" in eigen handen genomen over dit proces en in feite Nuenen buiten spel gezet.

Nu blijkt er ook in de beleidsnota "Vertrouwen in de toekomst" van het nieuwe kabinet een paragraaf te zijn gewijd aan de bestuurlijke toekomst van kleinere gemeentes in ons land, zoals Nuenen en Son en Breugel.

Een citaat uit dit rapport:
"Veel kleinere gemeenten zijn voor belangrijke taken die de directe levenssfeer van mensen raken in sterke mate afhankelijk geworden van regionale samenwerking op grond van de Wet Gemeenschappelijke regelingen, waarbij de democratische controle door gemeenteraden op afstand staat. Op verschillende plaatsen hebben gemeenten daarom in samenspraak met de provincie het initiatief genomen tot gemeentelijke herindeling. Het kabinet ondersteunt die beweging. Blauwdrukken van bovenaf werken hiervoor niet, maar het proces helemaal van onderop laten komen levert ook niet altijd een optimaal resultaat op. Een proces van herindeling is gewenst voor gemeenten die langjarig en in hoge mate afhankelijk zijn van gemeenschappelijke regelingen voor essentiële taken. Het is dan aan de provincie de herindelingsprocedure op basis van de Wet Algemene regels herindeling te starten."

Vertrouwen in de toekomst
Het plan van het nieuwe kabinet is dat er grote en goed bestuurde, financieel gezonde gemeentes ontstaan, door te fuseren. Met de kanttekening dat het dan om gemeentes gaat die door diverse oorzaken niet meer zelfstandig kunnen functioneren en afhankelijk zijn van allerlei onderlinge samenwerkingsverbanden. Dus ook als een kleinere gemeente zelfstandig opereert en een gezond beleid heeft, maar gebruik maakt van een regionale samenwerking kan deze waarschijnlijk in de toekomst in het belang van het geheel verplicht worden tot een bestuurlijke fusie.

Als Son en Breugel kiest voor zelfstandigheid is het maar de vraag of dit haalbaar is en voor hoelang. Het lijkt alsof de overheid steeds meer de druk opvoert om kleinere gemeentes op inhoudelijke argumenten te laten fuseren tot grote stedelijke agglomeraties, waardoor de gemeentes ontstaan die bij de overheid de voorkeur genieten.

Dat roept de vraag op: is het kiezen voor zelfstandigheid nu niet meer dan een uitstel voor wat gaat komen, en lopen we daardoor misschien niet het gevaar dat anderen de keuze gaan maken? De toekomst zal het ons leren. Maar daar moeten we vertrouwen in hebben.