Doorsnede door de postal van huis 57. De rode ster geeft de locatie van het micormorfologisch monster weer. Foto in noorwestelijke richting genomen.
Doorsnede door de postal van huis 57. De rode ster geeft de locatie van het micormorfologisch monster weer. Foto in noorwestelijke richting genomen. Foto: © boek Sporen onder Betonson

Weer een stukje Sonse historie ontdekt (deel 1)

Algemeen

Son en Breugel - De meeste inwoners van deze gemeente zijn zeker nog bekend met het, in 1956 opgerichte, betonelementen producerende bedrijf Betonson. Deze gigant was gelegen aan het kanaal op de plaats waar men de laatste jaren Rhenus, PostNL en Bouwmaat heeft zien verrijzen.

In de jaren 2011 t/m 2016 is hier archeologisch onderzoek verricht door BAAC bv (een onderzoeks- en adviesbureau voor Bouwhistorie, Archeologie, Architectuur- en Cultuurhistorie). Het terrein, vroeger herkenbaar gelegen tussen de Groote Beek en de Herpenbeek, kent een aantal factoren dat archeologisch onderzoek zeer wenselijk maakte. In het archeologische beleidsplan van de gemeente staat dit gebied dan ook met een hoge archeologische waarde vermeld.

Bovendien had amateur dorpsarcheoloog Geit Emmery hier al een aantal nieuwsgierig makende vondsten gedaan. Het van oorsprong agrarische terrein was gezien de ontwikkelde dikte van de eerdgronden -met mest en plaggen verhoogde landbouwgronden- al zeker een paar duizend jaar in gebruik. Door dit gebied liep de oude verbindingsweg van St. Oedenrode naar Woensel, wat mogelijk ook bewoning in het verleden inhield. En ook belangrijk: de opgravingen tussen 2006 en 2008 bij het zeer nabijgelegen IKEA-complex gaven alle reden om ook hier verder onderzoek te doen (daar werden onder andere een grafheuvel en plattegronden van huizen uit de bronstijd, crematiegraven uit de ijzertijd en het laatmiddeleeuwse huis ter Kemenade gevonden).

Uiteraard speelt ook de gemeente Son en Breugel, de z.g. bevoegde overheid die in deze geadviseerd wordt door de Omgevingsdienst Zuidoost-Brabant, een rol in het geheel. Een hele klus, al werd natuurlijk niet het gehele terrein afgegraven voor onderzoek. De gegraven sleuven voor het aanbrengen van funderingen en de te realiseren laadplaatsen gaven met name een inkijk in het verleden. Was er aanleiding om ook buiten deze sleuven nader onderzoek te verrichten, dan werd dit in beperkte mate gedaan. In totaal zijn er zeker vijftien specialisten op allerlei archeologische kennisgebieden drukdoende geweest om de historie van het gebied boven water te krijgen. Zelfs de universiteiten van Groningen en Uppsala (Zweden) hebben hun steentje bijgedragen.

Samenvatting van archeologische vondsten per tijdsperiode:
Laat-Mesolithicum (Late Middensteentijd) (6450-4900 v. Chr.)
- Stukken bewerkt vuursteen

Bronstijd (2000-800 v. Chr.)
- 72 fragmenten handgevormd aardewerk- Natuursteen (kwartsiet)
IJzertijd (800-12 v. Chr.)
- Twaalf huisplattegronden met een aantal bijgebouwen o.a. spiekers (graanopslaggebouwtjes op palen)- 272 fragmenten handgevormd aardewerk- Archeobotanisch onderzoek leverde de volgende resultaten op: men verbouwde gerst, spelt, pluimgierst, vlas, huttentut (plant uit de kruisbloemfamilie waarvan plantaardige olie gemaakt werd) en emmer(graansoort).
Romeinse tijd (12 v. Chr. – 450 n. Chr.)
- Negen huisplattegronden waarvan er vier een verdiepte stal (potstal) kenden- Bijgebouwen/schuren- Veertien (afval) kuilen vnl. Langwerpig- 4488 scherven aardewerk van verschillende kwaliteiten o.a. geverfd aardewerk m.n. eet- en drinkgerei. Gladwandig aardewerk m.n. kruiken en amforen. Ruwwandig aardewerk m.n. opslagpotten en wrijfschalen. Van een gedeelte van dit aardewerk kon het herkomstgebied vastgesteld worden. Haspengouw en Oost- en Noord-Gallië blijken belangrijke productiegebieden geweest te zijn. Verder is er ook grofkeramisch aardewerk gevonden bijv. tegels en dakpannen. Het zgn. Brabants leem vormde de grondstof voor deze producten. Verder vond men een beschadigd kopje van een Romeins aardenwerken beeldje vervaardigd in Midden-Gallië en fragmenten van glazen ribkommen en vensterglas.- Metalen voorwerpen o.a. nagels (spijkers), ringen, een meslemmet en een priem van ijzer. Een koperen armband. De vondst van smeedslakken, haardfragmenten, sintels en ruw ijzer duidt erop dat ter plekke ook ijzer gesmeed werd.
- Verschillende soorten natuursteen o.a. gebruikt als maal-, slijp- en wetstenen. Veel van deze natuurstenen zijn afkomstig uit het Duitse Rijnland en de Eifel.- Botresten van varkens, runderen en niet nader te definiëren zoogdieren.

Tot zover de resultaten van het archeologisch onderzoek 'Betonson' over de periode van de Late-Middensteentijd t/m de Romeinse Tijd. In de volgende editie van DeMooiSonenBreugelKrant worden de resultaten gepubliceerd van het onderzoek m.b.t. de Middeleeuwen en de Nieuwe Tijd.

 

Foto van het kopje (foto: G. Oldenmenger)