Tijdschrift Heem Son en Breugel verkrijgbaar

Son en Breugel - Het vierde nummer van dit jaar van het tijdschrift 'Heem Son en Breugel' is uitgekomen met daarin zoals gebruikelijk in het laatste nummer van een jaar een terugblik op de gebeurtenissen van het jaar 1919.

Nederland had honderd jaar geleden niet mee gedaan aan de Eerste Wereldoorlog, had er wel de gevolgen van ondergaan, zoals distributie en schaarste van goederen. Het was ook wel eens heel benauwd geweest op diplomatiek niveau en de revoluties in Rusland en Duitsland maakten ook in Nederland de tongen los. De gemeente bleef braaf in de pas lopen, al kwam er wel verandering door de uitbreiding van het kiesrecht. Dat was natuurlijk een mooie gedachte, maar in de praktijk bleef ieder braaf in de pas en veranderde er niet zoveel.

Twee zaken eisten aandacht: het gemeentehuis was aan vernieuwing toe. Aanvankelijk ijverde de politiek voor afbraak, maar gelukkig voor onze tijd, het staat er nog steeds als rijksmonument. Er kwam wel een nieuwe vleugel, met daarin de nog bestaande raadkamer en in de kelder het nu verdwenen cachot. Het andere belangrijke onderwerp was de komst van het kanaal, dat in de jaren ervóór al grondig was voorbereid. Men kon nu spijkers met koppen slaan.

Het tweede artikel blikt terug op 'Remember September 2019'. Of het de laatste grote herdenking is geweest, zoals velen hebben gezegd, is natuurlijk ongewis. De toekomst zal het moeten uitwijzen, maar het kleine aantal oorlogsveteranen, dat nu nog present kon zijn, zal met de jaren steeds kleiner worden. Dan resten de verhalen en ervaringen van ouderen, die als kind de oorlogsdagen hebben meegemaakt en moeten we langzamerhand de geschiedenis vertellen aan de hand van brieven, documenten, dagboeken, zoals we dat nu ook al voor een deel hebben moeten doen.

Het was na de woelige septemberdagen van 1944 niet meteen gedaan met de oorlog. In een zestal verhalen uit brieven en dagboeken kan men een beeld vormen van de beroerde periode direct nadat de Engelsen met de Amerikanen de Duitsers op 17 september uit Son en Breugel hadden verdreven. Enkele dagen erna ging het weer helemaal fout. Het dagboek van Frans Gruithuijzen op Hooijdonk geeft daarvan een dramatisch verslag.

Een op 20 september 1944 uitgeschakelde Duitse tank bij Hooijdonk.
Nog maanden werd er gevochten in de Peel en moesten de inwoners daar weg. De familie Gerrits kwam terecht in Breugel op 5 december, een donkere Sinterklaasavond. "Na veel oponthoud stopten we tegen achten in Son. Tegenover het gemeentehuis werden we afgeladen en konden we ons even opwarmen in café 'De Zwaan'. Het café was propvol en grijs van de sigarettenrook. Militairen en burgers verdrongen zich tussen enkele gemeenteambtenaren die met lijsten van adressen een indeling maakten, wie van de evacués waar naar toe moest. Families bleven zo veel mogelijk bij elkaar; de adressen waren gevorderd. Toen wij met zijn vijven bij een oud echtpaar met een groot huis in Breugel, juist voorbij de Boerenbond werden afgeleverd, werden we geweigerd. De oude heer weigerde in alle toonaarden. Een tegenover wonende weduwe (Jana Thonies-Swinkels) kon dit tenslotte niet langer aanzien en bood ons één nacht logies aan. Daarna zouden we wel verder zien. Voorlopig werden we slapen gelegd op een deken op de vloer in de kamer waar mijn grootouders in de bedstee de nacht doorbrachten. In de dagen daarna ging ik slapen bij de onderduikers in het hooi en later bij de familie Versantvoort in een grote kamer met een groot tweepersoonsbed, waar ik 's morgens niet mocht vertrekken, voordat ik enkele boterhammen met dikke plakken spek had verorberd."

De tijden zijn wel veranderd. Boterhammen met dikke plakken spek? Enfin, u kunt het lezen in het blad 'Heem Son en Breugel', te koop voor twee euro op maandagen op het raadhuis en door de weeks bij opticien Sander Cooijmans in de Dommelstraat. Ook weer te koop het derde nummer van het blad over 'Oorlog en Bevrijding'. Er was nog zoveel vraag dat we een extra hoeveelheid hebben laten drukken. Te koop voor vijf euro. Een idee voor een Sinterklaassurprise misschien? Of wilt u wat groters? Ook nog te koop het prachtige boek over de jaren zestig in onze gemeente. Een woelige tijd. De prijs is € 27.50.