Portret van pastoor A. van Ravensteijn geschilderd door Leo van Gemert
Portret van pastoor A. van Ravensteijn geschilderd door Leo van Gemert Foto: ©Heemkunde Son en Breugel

De Commissaris der Koningin over Son en Breugel (3)

Algemeen Heemkunde

Son en Breugel - Tussen 1894 en 1928 was Mr. A.E.J. baron Van Voorst tot Voorst Commissaris der Koningin (CdK) in Noord-Brabant. Een van zijn taken was het regelmatig bezoeken van alle gemeenten in de provincie. Van die werkbezoeken hield hij nauwkeurig verslag bij. Op de website van het Brabants Historisch Informatie Centrum (BHIC) kan men alle verslagen lezen. Met toestemming van het BHIC heb ik de verslagen over de zeven bezoeken aan Son en Breugel letterlijk overgenomen en waar mogelijk voorzien van opmerkingen (deze staan tussen rechte haken). Nu volgt het verslag van het bezoek op 3 april 1906.

Den derden April 1906 kwam ik weer in Son; per trein ging ik naar Eindhoven; met een rijtuig van Smits-Paulussen (F. Smits-Paulussen had een koffiehuis op het Wilhelminaplein in Eindhoven) reed ik eerst naar Son en toen naar St. Oedenrode; per stoomtram – die een klein uur te laat uit St. Oedenrode vertrok – keerde ik naar Den Bosch terug. Ik verleende audientie aan notaris Van de Westelaken, die kwam om zijn opwachting te maken; daarna aan de pastoors van Breugel (= P.A. van Iersel) en van Son (= A.J.M. van Ravensteijn) en aan den kapelaan van Son (= H.P. van Riel).

De oude pastoor van Son (= A.J. Dobbelsteen) is overleden; hij werd geremplaceerd door pastoor Van Ravenstein (moet zijn: Van Ravensteijn), een Bossche jongen, eerst pastoor te Rossum, en thans te Son. Hij gaf mij den indruk van een echte drijver te zijn: de meisjesschool heeft geen speelplaats en staat achter het Zustershuis; daarom moeten de schoollocalen verzet worden naar vóór het Zustershuis; hij rekent op steun van de gemeente in den vorm van een subsidie aan de bewaarschool of aan het gasthuis. Ik gaf hem te verstaan, dat hij maar beter deed, daarop niet te rekenen.

De pastoor van Breugel, een gemoedelijk man, die al 18 jr in Breugel is, gaf mij gelijk, en was – al zeide hij het niet met zooveel woorden – blijkbaar niet ingenomen met de grootscheepsche plannen van zijn collega uit Son (die daar nota bene nog pas 4 maanden is!). Pastoor Van Ravenstein was slechts 3 jaar in Rossum; in dien tijd had hij kans gezien om daar alles op stelten te zetten, ruzie met den dominé te krijgen, (de heeren bestreden elkaar in brochures) enz. Tevoren was hij kapelaan te Udenhout, en leidde hij daar de sociale actie; voor het werkvolk der steenfabrieken aldaar schijnt hij nogal wat gedaan te hebben.

Secretaris Dijkhof (moet zijn: Dijkhoff) woont thans in de gemeente; hij is gehuwd met Juffrouw Van Stiphout uit Woensel, eene schoone, die hem de beschikking aanbracht over een kapitaal van f. 30.000. Hij bouwde zich in Son eene nette burger woning. Op de secretarie zat weer alles dik onder het stof; ik durf daarvan toch niet geheel de schuld geven aan den secretaris, omdat het Raadhuis een zeer oud versleten gebouw is, dat niet beter verdient, dan om afgebroken te worden. De zeer fijne stofwolken, die daar met den minsten wind voorkomen (de Sonsche zandverstuivingen) jagen het stof en vuil met geweld door alles heen naar binnen.

Er is sinds 1904 een nieuw schoolhoofd te Breugel (= J.F. Vreede); die man wordt buitengewoon geprezen. Aan B. en W. geraden, zich in betrekking te stellen met het Staatsboschbeheer (Van Dissel te Utrecht) over het in cultuur brengen van de ruim 1.000 H.A. gemeenteheide. Aan B. en W. nogmaals gevraagd, de f. 10.- gratificatie van den veldwachter (= J. Lavrijssen) bij diens tractement te leggen. Ook in Son hadden de boeren de laatste jaren niet te klagen; m.a.w. het ging hen de laatste drie jaren buitengewoon goed. De beide wethouders – stevige boeren – erkenden dat zij in hun leven niet zulke goede jaren hadden gehad als het laatste jaar. Wethouder Van de Laar zit voor Breugel; ik kon vooral goed met hem praten, toen ik over kalvermesten begon; hij schijnt daarvan veel werk te maken.

Stuur uw reacties naar Frans Wilbrink (e-mail: secretaris@hkksonenbreugel.nl) of bel naar 0499-473049.

Voor meer verhalen: www.bhic.nl/decommissarisvertelt