De ene mens is de andere niet

Son en Breugel - Mensen verschillen sterk van elkaar. Zo kijken ze bijvoorbeeld heel divers aan tegen eenzaamheid. Ook gaan ze er op hun eigen manier mee om. In dit artikel wordt stilgestaan bij een paar opvallende verschillen.

Gastredacteur: Arend Okken

De plaatselijke klankbordgroep Kom Erbij ontstond twee jaar geleden vanuit het idee dat we als dorp iets kúnnen, maar ook móeten doen tegen eenzaamheid. Eenzaamheid is immers heel naar, ze kan je zomaar naar de keel grijpen en tot wanhoop brengen. Ook kan ze chronisch worden en je ziek maken. Kom Erbij koos toentertijd voor een aanpak in de breedte met de vraag: ‘Wát doen we en vooral hoevéél?’

Betekenisvolle relaties
Kom Erbij stevende dus af op het bekende cliché: ‘Gôh, wat zielig voor ál die mensen die we állemaal over de drempel willen helpen en die vooral állerlei dingen moeten doen.’ Dus riep Kom Erbij mensen met eenzaamheidsgevoelens (en hun omgeving) op om aan zoveel mogelijk activiteiten in Son en Breugel mee te doen. En dat zijn er best véél!

Veel oorzaken 
‘Fout standpunt’ volgens kenners: eenzaamheid is meer dan ‘véél’. Het is een ingewikkeld verschijnsel met meerdere lagen. Eenzaamheid kent namelijk veel oorzaken en veel gezichten. De een ervaart een gebrek aan betekenisvolle relaties. De ander mist intiem contact. Weer een ander heeft het gevoel niet meer nuttig te zijn in deze maatschappij.

Beginnende vereenzaming 
Sommige deskundigen beweren dat eenzaamheid het best bestreden kan worden door het voorkomen ervan of – als eenzaamheid al heeft toegeslagen –zelfredzaamheid te stimuleren. Veel Nederlanders hebben te maken met beginnende vereenzaming. In coronatijd slaat deze vereenzaming extra hard toe: we moeten anderhalve meter afstand houden, terwijl we snakken naar nabijheid en lichamelijk contact.

Gezamenlijke aanpak
Gezondheidspsycholoog Sandra van Dijk en onderzoeker Marcel Canoy beweren dat voorkomen beter is dan genezen (Eenzaamheid moet je bestrijden in een vroeg stadium, NRC, 7 oktober 2020). Als je bij beginnende eenzaamheid niet op tijd ingrijpt, is de kans op een neerwaartse spiraal groot. Mensen zijn sociale dieren, die worden beschermd door goede relaties met anderen. Heb je die niet, dan ontaardt zoiets gemakkelijk in negatieve gevoelens: mentale pijn, stresshormonen en slaapproblemen.

Handen ineenslaan
Hoe fijn zou het zijn als de gemeente, welzijnsorganisaties, woningcorporaties en burgers samen de handen ineenslaan om deze beginnende eenzaamheid te voorkomen. Kom Erbij – we hebben wat geleerd – zet zich wat dit betreft dus graag in voor een gezamenlijke aanpak op de lange termijn.

Zelfredzaamheid
Carmen van Andel (Zelfregie bij eenzaamheid helpt enorm, Langer Thuis in Huis, 20 november 2020) onderstreept het belang van zelfredzaamheid. Ze pleit voor campagnes die laten zien dat eenzaamheid vaak nare gevolgen heeft, als je zelf niets doet. Maar ze moeten ook aantonen dat je er zelf uit kunt komen.

Reactie
De reactie van een lezeres hierop: “Altijd weer die verplichte ‘zelfredzaamheid’, die je door de strot wordt geduwd. Duizenden mensen leven zo eenzaam en alleen, dat ze dood in huis kunnen liggen zonder dat iemand dat merkt. Ze zeggen: ‘Dóe wat, bijvoorbeeld vrijwilligerswerk, sport of een hobby; je leert dan nieuwe mensen kennen.’ Maar dat is de grote leugen. Tuurlijk, je leert een paar nieuwe mensen kennen, maar die hebben niets met jou of je thuissituatie. En daar gaat het dus altijd en eeuwig weer fout.”

Vrienden met buren
“Het kan verkeren”, zei Bredero. Derek Taylor uit Manchester: “Op mijn negentigste stierven mijn vrouw en mijn zus. Ik had niemand meer en bijna niemand zocht contact met mij. Ik werd dus eenzaam. Maar ik kwam eruit, want ik dacht: ‘Wat kan ik doen om me niet meer eenzaam te voelen?’ Derek sloot zich aan bij een koffieclub, leerde de computer te gebruiken, werd vrienden met zijn buren en pakte de telefoon vaker op. Derek: “Het is alsof ik weer lééf!”