De Stokland-molen in Breugel circa 1932 (72443)
De Stokland-molen in Breugel circa 1932 (72443) Foto: ©Heemkunde Son en Breugel

Oma’s schoenendoos; De Stokland-molen

Algemeen Heemkunde

Son en Breugel - Deze foto duikelden wij op uit oma’s schoenendoos. Hij toont de Breugelse molen, beter bekend onder de naam Stokland-molen. Stokland was de naam van het landbouwgebied waar de molen op stond toen hij in 1871 werd gebouwd. Op deze plek bevindt zich nu speeltuin De Molenwiek. Op de foto zitten de molenwieken nog stevig vast aan de molen maar in 1935 waren ze er door een stevige wind afgewaaid. 

Gelukkig had de toenmalige eigenaar L. Lenssen al in 1930 een gebouwtje naast de molen laten zetten waarin hij een grote eencilinderdieselmotor liet monteren zodat bij weinig wind de molenstenen toch konden draaien. Het gebouwtje is te herkennen aan de witte muur en het naar achter toe aflopend dak, een zogenaamd lessenaarsdak. De foto moet dus tussen 1930 en 1935 gemaakt zijn.

Al in 1888, dus 17 jaar na de bouw, brandde de molen volledig af. De brand haalde zelfs het Rotterdamsch Nieuwsblad: “De steenen windmolen, eigendom van den heer Van Heeswijk, in huur bij den molenaar Jud. Van Stekelenburg te Son en Breugel is tot den grond toe afgebrand. In weken was er geen vuur of licht op den molen geweest; ook was het gangwerk niet in brand geloopen, want de wieken enz. stonden nog zoals de molenaar ze ’s avonds bevorens gezet had. Men begrijpt niet hoe de brand ontstond. De molen staat even buiten Breugel; eer de molenaar ter plaatse was, stond binnen alles reeds in lichterlaaie. In ’t vorige jaar werd het woonhuis enz. van den heer Van Heeswijk geheimzinnig een prooi der vlammen.”

Het zal je maar gebeuren: eerst brand je huis af en een jaar later vliegt je molen in de fik. Maar de ellende was nog niet voorbij. Toen in de zomer met de herbouw van de molen werd begonnen, kwam men er achter hoe slecht Breugel bereikbaar was. Een lokale krant meldde: “Zoo ooit ons geïsoleerd plaatsje een grote behoefte aan een kunstweg gevoelde, dan was dit zeker vooral deze week het geval. Bij gelegenheid van het vervoer der nodige materialen voor den herbouw van den onlangs hier afgebranden windgraanmolen, zagen de voerlieden, die de stenen aanvoerden op den erbarmelijken zandweg tusschen Zon en Breugel zich verplicht twee en drie paarden voor eene gewone vrachtkar te spannen, en konden nog slechts bij ’t afbeulen hunner paarden en met behulp van bereidwaardige personen onze plaats bereiken. Hulpvaardigheid ondervond men gelukkig genoeg; zelfs notabelen, waaronder raadslieden, hielpen trouw een handje om de nu en dan in ’t zand vastgewerkte raderen weder in beweging te brengen. Mocht dit leeren er eens ernstig aan te denken dat het hoog tijd wordt ook op andere wijze de handen uit de mouwen te steken.”

Toen de molen in 1935 zijn kap en wieken had verloren ging hij volledig op motorkracht draaien. De molen was een maalderij geworden, alleen de romp bleef staan. In de oorlog sliepen er wel eens onderduikers. De romp van de molen werd in 1952 verkocht aan het Ministerie van Defensie zodat de BB (Bescherming Bevolking) er kon oefenen. In 1967 moest de molen afgebroken worden voor nieuwbouw aan de Van Gentlaan. U kunt de foto meer gedetailleerd bekijken op de website van de Heemkundekring. Zoek met nummer 72443 en u kunt de foto naar wens uitvergroten.

Heeft u nog meer informatie over deze foto? Stuur uw reacties naar Frans Wilbrink, email: secretaris@hkksonenbreugel.nl, of bel naar 0499-473049.