Een buut schrijf je niet alleen

Een buut schrijf je als tonprater niet in één of twee avondjes. Maar hoe komt zo’n buut eigenlijk tot stand? Wat komt er allemaal bij kijken? We gaan hierover in gesprek met Kristel Engel. 

Gastredacteur: Marleen Spooren

“Zodra je het idee hebt om mee te gaan doen, zit je eigenlijk het hele jaar al te denken aan je buut”, zo vertelt Kristel. Slapen met een notitieblok naast je bed om de nachtelijke hersenspinsels op papier te kunnen zetten. Bij alle grappen die je leest en hoort ben je aan het bedenken hoe je die om zou kunnen buigen naar grappen in je buut. Voor Kristel is het inmiddels 4 jaar geleden dat ze voor het laatst in de ton stond. Met haar buut kwam ze destijds niet helemaal uit de verf zoals ze had gehoopt. Na een jaar overgeslagen te hebben heeft ze in 2020 aan Lambert van der Aa, die haar heeft aangemoedigd, beloofd om weer in de ton te gaan staan, en belofte maakt schuld, zelfs jaren later. Kristel heeft steeds in haar hoofd gehad dat, zodra er weer zittingsavonden komen, zij hieraan mee wil doen, zoals beloofd aan Lambert. En dit jaar is het dan eindelijk zover. 

Zondagochtend
Een buut schrijf je niet alleen, je krijgt heel veel hulp van anderen. Aan het einde van de zomer komen alweer de appjes van Robert Keepers en worden de eerste bijeenkomsten gepland met alle tonpraters. Robert zit in de commissie Zittingsavonden en voert vanuit die rol de groep tonpraters aan. Om de week komen zij op zondagochtend samen in La Sonnerie om elkaar te helpen en ideeën uit te wisselen. Als iemand een grap tegenkomt die een ander kan gebruiken, wordt deze ook aan de ander gegund. Het is een hechte club die elkaar naar een hoger niveau probeert te tillen. Ook Marc Gruithuijzen sluit aan bij deze tweewekelijkse bijeenkomsten om alle tonpraters tekstueel vooruit te helpen. Een fijne groep mannen waar Kristel, als enige vrouw in dit gezelschap, graag onderdeel van is.

Na enkele maanden aan het typetje te hebben gewerkt, komt halverwege december de commissie Zittingsavonden kijken en luisteren; een spannend moment voor de tonpraters, want het is de eerste keer dat ook anderen buiten de groep de tekst gaan horen. Om zichzelf goed voor te bereiden stuurde ze de tekst voor de zekerheid nog even door naar haar broer. Hij kwam nog met een waslijst aan opmerkingen en Kristel heeft de hele avond doorgewerkt aan haar tekst om deze zo goed mogelijk op papier te zetten. Een extra spannende zondagochtend dus, een tekst die flink was omgegooid, én een commissie die de buut voor het eerst hoort. De setting is natuurlijk ook niet optimaal: het is zondagochtend 10 uur en je hebt net een paar bakken koffie gedronken. Iedereen zit je aan te kijken en daar sta je dan. Maar het is wel een goede graadmeter volgens Kristel. De tonpraters hebben elkaars grappen inmiddels al zo vaak gehoord dat er ook niet meer om wordt gelachen, en daardoor kan de twijfel wel eens toeslaan. Dan is het goed als nieuwe mensen de tekst weer horen. Gelukkig was iedereen blij verrast na afloop en kon Kristel verder werken aan haar buut en de puntjes op de i zetten voor de try-out begin januari. 

Zenuwachtig
Ieder jaar wordt er een try-out in La Sonnerie georganiseerd door de commissie Zittingsavonden, speciaal voor de tonpraters. Zij mogen mensen uitnodigen die kritisch, objectief en met een open blik kunnen en willen luisteren. Het is de eerste keer dat ze écht in de ton hun geschreven buut voordragen, volledig in de outfit van hun typetje. Ze is echt enorm zenuwachtig, wat zich bij haar uit in hyperactief gedrag; zenuwen die zich bij iedere tonprater anders uiten en niet iedereen heeft daar evenveel last van. Maar als je start en de eerste grap valt, dan glijden de zenuwen beetje bij beetje van je af en word je steeds losser. Na afloop van elke buut worden alle genodigden gevraagd hun feedback op te schrijven. De volgende ochtend komen de tonpraters weer bij elkaar om de voorgaande avond te bespreken. Robert heeft de rode draad uit alle ingevulde formulieren gehaald en thuis kan elke tonprater alles nog eens rustig doornemen. Dat kan soms best confronterend zijn, maar ook heel behulpzaam. Er kan gestart worden met de laatste fine tuning van je buut, mits je natuurlijk geplaatst wordt in het programma.

Een heel proces dus en de zittingsavonden staan nu echt voor de deur. Kristel kijkt er enorm naar uit, maar het zal ook heel dubbel worden na het onverwachte overlijden, slechts enkele weken geleden, van Jos van den Oever, een van de tonpraters. Iedereen binnen de groep heeft hier veel verdriet van, maar je merkt daardoor ook dat er een hecht team staat van tonpraters, een team dat elkaar steunt, een team dat heeft beloofd keihard te gaan knallen in de ton, normaliter ter ere van de prins en ter vermaak van het publiek, maar dit jaar ook voor Jos. 

Wil jij volgend jaar in de ton staan? Neem dan contact op met de commissie Zittingsavonden. Zij zijn altijd op zoek naar nieuw talent.