Geheimhouding belangrijk in proces herbenoeming burgemeester
Bijna drie maanden geleden is de vertrouwenscommissie samengesteld, waarin alle fractievoorzitters zitting hebben, die de herbenoeming van burgemeester Hans Gaillard voorbereid. Volgens een vastgesteld protocol dient deze commissie zeven maanden voor het einde van de ambtstermijn samengesteld te zijn. Deze datum is niet zomaar gekozen: op 1 september 2021 loopt de derde termijn af. Of de burgervader voor zijn vierde ambtsperiode van zes jaar wordt herbenoemd, is later in het jaar bekend, na officieel Koninklijk Besluit.
Redacteur: Emmy Grit
De 65-jarige Hans Gaillard zou, gezien zijn leeftijd, nog voor een vierde termijn benoemd kunnen worden; bij het bereiken van de leeftijd van 70 jaar krijgen burgemeesters vanwege hun leeftijd van rechtswege ontslag. De burgemeester: “Vanaf 1 september 2003 ben ik in Son en Breugel burgemeester en ik sta open om herbenoemd te worden voor een vierde termijn. Daarom is de vertrouwenscommissie aan het werk gegaan om te komen tot een aanbeveling voor de gemeenteraad.” Burgemeester Hans Gaillard is met zijn achttien jaar burgemeester nog niet de langstzittende burgemeester in Nederland: de burgemeesters van Leiden en Boxmeer hebben nog meer jaren op de teller staan.
Geheimhoudingsplicht
De weg naar een herbenoeming of benoeming van een nieuwe burgemeester wordt volgens protocol uitgevoerd, dat is vastgelegd in de ‘Handreiking burgemeesters: benoeming, herbenoeming, klankbordgesprekken en afscheid’ van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Alle gesprekken die door de fractievoorzitters over de voorbereiding van de herbenoeming gehouden worden, vinden achter gesloten deuren plaats, en daar wordt een afzonderlijk verslag van opgemaakt dat niet openbaar wordt gemaakt, staat in het protocol te lezen. Schending van de geheimhoudingsplicht is zelfs een misdrijf en is strafbaar gesteld in het Wetboek van Strafrecht. De straffen kunnen oplopen tot één jaar gevangenisstraf of een geldboete van 21.750 euro.
Niet openbaar
Na de bekendmaking van de herbenoeming of niet-herbenoeming blijft de geheimhouding van kracht. Deze mag dus ook niet openbaar gemaakt worden, niet door betrokken raadsleden en ook niet door de betrokken burgemeester, zoals vermeld in de handreiking.
Start herbenoemingsprocedure
Burgemeester Gaillard heeft aangegeven dat hij ervoor open staat om herbenoemd te worden als burgemeester en dat hij opnieuw zes jaar burgervader van Son en Breugel wil zijn. “Ik wil er graag aan bijdragen dat Son en Breugel verder ontwikkelt en een rol van betekenis blijft spelen in de regio”, licht hij toe. Nadat dit bekend werd, is de herbenoemingsprocedure gestart die begint met een gesprek tussen de burgemeester en de commissaris van de Koning en vindt uiterlijk acht maanden voordat de ambtstermijn afloopt plaats. Het herbenoemingsproces bestaat in totaal uit acht processtappen en duurt gemiddeld acht maanden. Voordat een herbenoeming een feit is, gaat er een procedure aan vooraf, waarin de zittende burgemeester, de gemeenteraad en de commissaris van de Koning een belangrijke rol spelen.
Oordeel over functioneren
De gemeenteraad formuleert een oordeel over het functioneren van de burgemeester in de vorm van een aanbeveling inzake de herbenoeming. De commissaris van de Koning ziet toe op de kwaliteit van het herbenoemingsproces, pleegt zo nodig overleg met betrokkenen en brengt advies uit aan de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties over de aanbeveling van de gemeenteraad. In de praktijk heeft ook de raadsgriffier vaak een belangrijke rol in het herbenoemingsproces. De raadsgriffier zorgt voor informatie over het proces in algemene zin en begeleidt de communicatie tussen gemeenteraad, burgemeester en commissaris van de Koning.
Twee vragen
Zowel de zittende burgemeester als de gemeenteraad stellen zichzelf in ieder geval twee vragen: geeft de burgemeester in de uitoefening van het ambt in voldoende mate invulling aan het geldende profiel en zijn er mogelijkheden om het functioneren te verbeteren, ook in het licht van veranderde omstandigheden of een veranderd verwachtingspatroon. In de herbenoemingsprocedure gaat het dus niet alleen om een terugblik op het eerdere functioneren van de burgemeester, maar ook over de vraag of er wensen zijn ten aanzien van het functioneren van de burgemeester in de nieuwe ambtstermijn, zowel inhoudelijk als voor de samenwerkingsrelaties die hij onderhoudt of stimuleert. In die procedure moet ruimte zijn om dergelijke wensen en verwachtingen te formuleren, zowel door de burgemeester zelf als door de gemeenteraad.
Verslag van Bevindingen
Daarna wordt er vervolgens een ‘Verslag van Bevindingen’ met de aanbevelingen door de vertrouwenscommissie gemaakt. De gemeenteraad geeft een formeel oordeel over het functioneren van de burgemeester, met het oog op de toekomstige benoemingstermijn. Een herbenoemingsprocedure resulteert altijd in een aanbeveling van de gemeenteraad, die ten minste vier maanden voor de eerste dag van de maand waarin de herbenoeming dient in te gaan, door tussenkomst van de commissaris van de Koning, aan de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties wordt verstuurd. Volgens het raadsvoorstel voor de vertrouwenscommissie moet de raad voor 15 mei 2021 een aanbeveling opsturen. Het Verslag van Bevindingen van de vertrouwenscommissie wordt donderdag 29 april tijdens de raadsvergadering, achter gesloten deuren, besproken. Er is dit keer bewust gekozen voor een fysieke vergadering, omdat er over een persoon wordt gestemd en dat dient altijd schriftelijk te gebeuren. Ook hierbij geldt weer geheimhouding: de stemverhouding blijft te allen tijde geheim, ook als het besluit unaniem is.
Openbaar bekendgemaakt
Nadat er gestemd is, wordt vervolgens de aanbeveling van wel of niet herbenoemen openbaar gemaakt. De mededeling over het besluit van de gemeenteraad met betrekking tot het vaststellen van de aanbeveling inzake de herbenoeming van de burgemeester wordt tijdens de online-raadsvergadering gedaan die op 29 april om 20.00 uur op de agenda staat.
Eed of belofte
Indien het advies van de raad en het besluit van de minister positief is, is de herbenoeming een feit. Als alles formeel geregeld is, dan tekent koning Willem Alexander het Koninklijk Besluit tot herbenoeming, waarna de eed of belofte afgenomen wordt. Op dit moment is het nog niet zover; donderdag 29 april is de datum dat de uitslag bekend wordt gemaakt, waarna het Verslag van Bevindingen met de aanbevelingen richting de commissaris van de Koning wordt gestuurd. Over een aantal maanden zal duidelijk worden of burgemeester Hans Gaillard de eed of belofte opnieuw mag afleggen, of dat er gekozen is voor een nieuwe burgemeester voor Son en Breugel.