Zijn problemen dorpskiosk gevolg van verkeerde keuzes?
Was het debacle met de vallende glasplaten niet te voorzien, of heeft de gemeente eerder tijdens de constructie verkeerde keuzes gemaakt, die nu leiden tot hoge reparatiekosten aan de kiosk op het Sonse kerkplein? Dat is de hamvraag bij de huidige problemen met dit 150 jaar oude monument in het centrum van Son en Breugel. Om deze vraag te beantwoorden moet terug in de tijd gegaan worden, want hoe komt dit cultuurhistorisch object überhaupt verzeild in ons dorp?
Redacteur: Ivo van Hoek
De eerste gedachte van de gemeente destijds was om op de plek waar nu de gehavende kiosk staat een standbeeld te plaatsen. Toen dit aanvankelijke idee ter ore kwam van de Liederentafel in het Vestzaktheater, begon het met name bij een tweetal leden te borrelen. Toenmalig gemeentesecretaris Ad van Etten en dorpsgenoot Nol van der Heijden hebben zich vervolgens sterk gemaakt om het aanvankelijke idee van een standbeeld om te buigen richting dit historische monument.
Geschiedenis
De kiosk dateert in zijn oorspronkelijke vorm uit 1870 en is door de gemeente aangekocht bij een Belgische antiquair. Nadat architect Bert Staal een restauratieontwerp had gemaakt is de kiosk uiteindelijk in 2005 op het Kerkplein onthuld. “Specifiek in die periode zijn er tijdens de aankoop en in het restauratieontwerp cruciale keuzes gemaakt, en met de gevolgen daarvan wordt de gemeente nu geconfronteerd. De inkopers die vanuit de overheid hiermee belast waren, bleken op dit specialistische vlak niet geheel ter zake kundig. Alle cultuurhistorische gietijzeren ornamenten die dit object juist zijn originele waarde geven, zijn bewust niet mee aangekocht om geld te besparen”, aldus Nol, die als antiekhandelaar de gemeente op het eerste spoor heeft gezet naar de antiquair in Lommel (B). Ook het originele leiendak met zink is bewust niet aangekocht, omdat in het ontwerp de keuze was gemaakt om een ongebruikelijke glazen dakconstructie erop te zetten.
Vergelijking
Nol maakt graag de vergelijking met een klassieke Mercedes-Benz limousine waar je al het chroomwerk vanaf sloopt en het originele dak vervangt door een glasdak. Door dergelijke verminkingen zakt zowel de dagwaarde als de historische waarde tot een dieptepunt. “Belangrijker nog: bij extreme temperatuurschommelingen hebben gietijzer en glas een compleet verschillende uitzettingscoëfficiënt. Als daar in een ontwerp onvoldoende rekening mee wordt gehouden is er weinig nodig om een zware glasplaat uit zijn sponning te doen lazeren”, aldus Nol.
Gevaarlijke situatie
Het lijkt glashelder dat de gemeente vooral heeft gekeken naar functionaliteit van het object en dat de architect daarvoor destijds onconventionele keuzes heeft gemaakt in zijn ontwerp. Om de schadepost voor herstel van de huidige kiosk te beperken, is de lokale glaszetter Ton Heijmans recentelijk gevraagd om de onveilige situatie te stabiliseren. Ton: “Wij zijn gebeld door de gemeente met de vraag om te komen, omdat er een gevaarlijke situatie was ontstaan door een weggezakte glasplaat in het dak. Toen ik ter plaatse kwam en de constructie vanaf boven kon inspecteren, heb ik geconstateerd dat er direct actie nodig was. De loszittende glasplaten hebben we met een kraan verwijderd. Aansluitend heeft collega Ferro Metaal nieuwe beugels voor de overige ruiten gemaakt en bevestigd.”
Foutieve detaillering
De woordvoerder van de gemeente laat desgewenst weten dat de betreffende glasplaten op een houten draagconstructie liggen en via een rubberen inklemming op hun plek gehouden worden. Door een foutieve detaillering in de punt van de kiosk, in combinatie met weersinvloeden, zijn de rubberen onderdelen aangetast. De originele beugels die een en ander op hun plek moesten houden, zijn te licht uitgevoerd en konden vervolgens het gewicht van de glasplaten niet meer houden.
Vervolgstappen
De gemeente heeft besloten alle glasplaten, die 200 kg per stuk wegen, eraf te halen en naar een fabriek te transporteren waar ze gereinigd kunnen worden; door de jaren heen is er namelijk een witte sluier op het glas gekomen. Als de glasplaten eraf zijn, kan de houten oplegging op houtrot gecontroleerd worden en hersteld. Aansluitend wordt het hout geconserveerd door het te lakken. Verder worden er nieuwe oplegrubbers, rvs bevestigingsmaterialen en een nieuwe afdeklijst aangebracht. De twee gebroken glasplaten zullen vervangen worden, waarna alle glasplaten herplaatst worden op de vernieuwde dakconstructie met zwaardere rvs opvangbeugels. De nok van de kiosk moet ook vervangen worden door een nieuwe nokconstructie; de huidige detaillering van de nok is slecht en heeft zeker bijgedragen aan de huidige ellende.
Geen budget beschikbaar
Deze werkzaamheden waren niet gepland en hiervoor is dus (nog) geen budget beschikbaar. Pas na goedkeuring van de aanvraag tot begrotingsaanpassing in de Bestuursrapportage kunnen alle extra aanpassingen daadwerkelijk gerealiseerd worden.
Opknapbeurt
Uiterlijk op 1 mei volgend jaar zal volgens de gemeente het dak weer volledig zijn hersteld. In de opvolgende periode tot medio oktober 2022 zal de kiosk vervolgens zijn reguliere opknapbeurt krijgen door schilderwerkzaamheden.
Consequenties
Blijft de vraag overeind of bovenstaande herstelkosten al in de ontwerp- en aankoopfase te vermijden waren geweest. Kortom, is het een logisch gevolg van verkeerde zuinigheid of zijn er structureel verkeerde keuzes gemaakt; de gemeente loopt nu aan tegen de consequenties.
