Dwangarbeid: verzwegen onderwerp uit de Tweede Wereldoorlog
AlgemeenSon en Breugel / Regio - Het is weer bijna 4 en 5 mei. Op 4 mei staan wij in Nederland stil bij de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog tijdens de Nationale Herdenking. “Twee jaar geleden maakte André van Duin grote indruk met zijn toespraak waarin hij vertelde over zijn vader die in de oorlog werd opgepakt en per trein naar Duitsland werd gedeporteerd. Op de vraag ‘Pap, wat heb je daar gedaan?’ antwoordde zijn vader meestal ‘Jongen, dat wil je niet weten’, terwijl we dit juist wél willen weten!” vertelt de heer Ton Maas.
Hij vertelt verder: “Circa 600.000 Nederlandse jongemannen (1 op de 8!) werden ten tijde van de Tweede Wereldoorlog tewerkgesteld als dwangarbeider. Alleen al voor de provincie Noord-Brabant zijn dit meer dan 70.000 mannen, van wie misschien een enkeling nog in leven is. Ook mijn vader Kees, die dit jaar 100 jaar geworden zou zijn, is op 20-jarige leeftijd als dwangarbeider tewerkgesteld in Berlijn. Na zijn overlijden in 2015 bleek hij een schat aan informatie te hebben nagelaten over wat hij heeft meegemaakt in die bijzondere tijd. Over deze belevenissen heb ik het boek ‘Liefs uit Berlijn’ geschreven” aldus de heer Maas.
In de 19e eeuw werd de slavernij in Europa verboden, maar halverwege de 20e eeuw trekt het naziregime van Adolf Hitler zich hier niets van aan. Omdat steeds meer mannen nodig zijn voor het leger, ontstaat in Duitsland een groot gebrek aan mankracht. Dit wordt opgelost door grote aantallen dwangarbeiders in te zetten. Naarmate de oorlog vordert, worden ook mannen uit West-Europese landen gedwongen voor de Duitsers te werken. Circa 600.000 Nederlandse jongemannen overkomt dit lot. Na de oorlog kent bijna iedereen wel iemand uit zijn directe omgeving die voor kortere of langere tijd als dwangarbeider voor de Duitsers heeft gewerkt. Naast traumatische ervaringen is de kritische houding waarmee ze bij terugkeer worden bejegend, voor veel dwangarbeiders reden er niet over te praten. Vandaar dat het een onderbelicht onderwerp is gebleven uit de Tweede Wereldoorlog.
Het boek van de heer Ton Maas: ‘Liefs uit Berlijn’ dat hij over zijn vader Kees schreef gaat juist over deze verzwegen geschiedenis. De net 20-jarige Kees Maas, werkzaam bij Philips in Eindhoven, wordt in maart 1943 naar Duitsland gestuurd. Hij wordt tewerkgesteld bij Telefunken in Berlijn. Wat niet de bedoeling is, gebeurt toch. Kees wordt verliefd op een Duits meisje, Martha Kopka.
Ruim 70 jaar later overlijdt Kees, de vader van Ton Maas, op 92-jarige leeftijd. Bij het leegruimen van zijn huis komt een sigarenkistje met drie kleine dagboekjes tevoorschijn. Het is een wonder dat ze zo lang bewaard zijn gebleven. Bovendien zijn er twee schoenendozen vol met brieven, documenten en foto’s uit die tijd. Aan de hand daarvan reconstrueert zoon Ton de geschiedenis van zijn ouders. Het boek ‘Liefs uit Berlijn’ (Lecturis/DATO €25,-) is een indrukwekkend verhaal van oorlog, hoop en liefde. Kijk voor meer informatie op facebookpagina LiefsuitBerlijn.