Mythos, atleet van de goden Een roman over democratie, aristocratie, klasse-ongelijkheid en atletiek in de oudheid

Son en Breugel - Feiten en fantasie over atletiek in het oude Griekenland, zo zou je het nieuwste boek van onze plaatsgenoot Jan Smit kunnen bestempelen. "Ach, het is een boek voor de masters (veteranen) van de atletiek," zegt hij bescheiden. "De jeugd is niet meer geïnteresseerd in geschiedenis". Maar daarmee doet hij zichzelf onrecht aan. Het is werkelijk een prachtig boek, geschreven met een ruime fantasie en inlevingsvermogen, met vele gelaagdheden waarin ook zijn eigen ervaringen en levensopvatting onbewust een plaats krijgen. Het is ook zeer leesbaar voor geïnteresseerden van historische romans.

Door: Arjen Strik
Foto: Wil Feijen

De Olympische spelen ter ere van Zeus
Plaats van handeling is het oude Griekenland. We kennen het land nu als één natie, maar destijds bestond Griekenland uit verschillende stadstaten (poleis) die voortdurende met elkaar in oorlog waren. Zo was Sparta zeer lange tijd de belangrijkste speler op het land, terwijl Athene vooral op zee haar dominantie liet gelden. Men kende zwaar getrainde soldaten waaronder de slingeraars die een Spartaanse militaire training kregen met worstelen, speerwerpen, hardlopen, discuswerpen en verspringen als basis van de krijgshandelingen. Zo'n 400 jaar voor Christus was er een periode van de Heilige Vrede en de poleis besloten om de militaire training om te zetten in een sportieve krachtmeting tussen de stadsstaten voor de elite, waartoe een soldaat behoorde. Het gewone volk, de vrouwen en slaven mochten niet deelnemen aan het spel van de goden. De Olympische spelen, ter ere van oppergod Zeus, was destijds een aristocratisch gebeuren waarin alleen officieel plaats was voor de elite.

Het verhaal van het boek
In een flyer van de uitgever lezen we: "Lermes was een vroegere vijfkampkampioen uit de stadstaat Sparta die na zijn laatste overwinning als elitesportleraar in het kleine stadstaatje Berpolis was neergestreken.
Op zijn oude dag ontdekte hij daar, tijdens een sportdag voor het gewone volk, de prestaties en mogelijkheden van een jongeling met de intrigerende naam Mythos.

In een droom die daarna volgde, kreeg hij opdracht van de godin Hestia de jongen onder zijn hoede te nemen en hem, ondanks zijn lage afkomst, voor de belangrijke vijfkamp in Olympia, ter ere van Zeus op te leiden.
Om het niet te ingewikkeld te maken, heeft de schrijver alle maten en gewichten uit de tijd van Mythos zoveel als mogelijk in ons stelsel omgezet. Ook de speer en de discus zagen er niet precies hetzelfde uit. Schrik daarom niet van de onmogelijke of toch wel mogelijke afstanden."

Het boek heeft een direct en beeldend taalgebruik: 'Sterker worden, sneller worden,' siste Mythos. 'Ik zal de jury van de testen laten zien dat ook een jongen van het gewone volk hard kan lopen.'

De schrijver Jan Smit
Jan Smit is geboren in 1931 en is de zoon van een kleine binnenschipper uit Rotterdam. Na de oorlog werd duidelijk dat hij een open vorm van TBC had, zodoende belandde hij in een sanatorium.

"Ik heb veel geleerd van mijn mede lotgenoten: bridge, schaken en alles over politiek. Ook heb ik leren overleven en vechten om de doelen te behalen. Ik herinner mij een wandeling met mijn vader. We kwamen langs een atletiekveld en ik was helemaal enthousiast. Toch is het er nooit van gekomen, door allerlei studies, die mij uiteindelijk tot een mooie kantoorbaan brachten, raakte de interesse voor atletiek weer op een zijspoor. Uiteindelijk ben ik op mijn zestigste met de VUT gegaan. Ik had toen weer een zee aan vrije tijd en ben toen toch met atletiek begonnen. Met name de slingeronderdelen was ik weg van."

Trots laat hij een armbandje zien, waarop staat: 'Nederlands kampioen 1987.' In zijn leeftijdsklasse was hij steeds de beste atleet van zijn 65ste tot 85ste jaar, met name in werpnummers. Daarna liepen de krachten af en is hij gestopt. Toch is atletiek nog zijn grootte passie en heeft hij dit boek geschreven uit fascinatie voor deze sport.

Gelaagdheden en overeenkomsten.
Na lezen van het boek en het horen van de vertelsels van Jan, zie ik een overeenkomst tussen hem en de oude leermeester Lermes in het boek. Een oudere man die de jong getalenteerde op weg probeert te helpen. Iets wat Jan ook overkwam toen hij in het sanatorium lag. Maar ook de klassenstrijd is een gegeven wat speelde in het leven van Jan en terugkomt in zijn boek. Want alleen de elite mocht deelnemen aan de spelen en met een mindere komaf was je uitgesloten. Maar ook de passie voor sport, atletiek in het bijzonder en het doorgaan tot je niet meer kunt zijn overeenkomsten tussen Jan en zijn alter ego Mythos. Maar op één onderdeel springt Jan er ver bovenuit en dat is zijn geweldige fantasie.

Ach, wellicht zoek ik er teveel achter, maar Mythos is een heerlijke roman om te lezen, zelfs als je niet sportief bent. Kortom een aanrader. Het boek is verkrijgbaar in iedere boekhandel en rechtstreeks bij de uitgever te bestellen via: JouwBoek.nl.