Kerst en cultuur; Roemeense rituelen

Son en Breugel - Bianca en Valentin Pricop wonen sinds juni 2017 in Son en Breugel. Ze hebben twee kinderen: Sofia van zes en David van één. De familie Pricop komt oorspronkelijk uit Roemenië. Valentin is natuurkundige en werkt bij Philips Health Care in Best. Hiervóór woonde het gezin vier jaar in Genève.

"We zijn dus al behoorlijk gewend aan het expat-leven", aldus Bianca. Zij is overdag thuis bij de kinderen en volgt eens per week conversatielessen Nederlands. Sofia toont trots een paar prachtige tekeningen van rupsen, vlinders en bloemen, terwijl David over de gladde parketvloer buikschuift.

Christelijk orthodox
Vóór haar huwelijk met Valentin was Bianca rooms-katholiek, maar het echtpaar behoort nu tot de christelijk orthodoxe kerk van Roemenië. "Dat was wel even wennen", lacht Bianca, "want in de orthodoxe kerk slaan we het kruis anders: na hoofd en borst eerst naar rechts en dan naar links. Ook hou je je vingers en duim anders." In de Roemeense orthodoxe kerk valt Kerstmis, net als in de rest van de christelijke wereld, op 25 december. Dit in tegenstelling tot sommige andere orthodoxe kerken, die begin januari kerst vieren.

Vóór Kerstmis vasten de orthodoxe gelovigen vier weken, dus gedurende de hele adventsperiode. Valentin: "Op de vrijdag voor kerst slachten de mensen van het platteland een zelf gemest varken, dat ze daags voor kerst verwerken tot onder meer pittige worstjes. De vrouwen bakken dan traditionele cakejes, gevuld met gemalen walnoten en cacao."

Versierde ster
Op Eerste Kerstdag gaan de mensen 's ochtends naar de kerk. De mannen staan rechts, de vrouwen links. Ze volgen de kerstpreek en de plechtige liturgische handelingen van priester of patriarch. Tijdens de ceremonie zingt een koor mooie liederen. Bianca: "De kinderen hebben dan een versierde ster aan een stok bij zich. Die laten ze door de priester zegenen, waarna ze langs de deuren gaan onder het zingen van kerstliedjes. Dat levert natuurlijk ook iets op: fruit, noten, chocola en cakejes."

Dit jaar vieren Bianca, Valentin, Sofia en David Kerstmis in Italië. Bianca en Valentin zijn namelijk allebei peetouder van een in Toscane wonend jongetje dat ze vorig jaar ten doop hielden. Roemenen houden een bijzondere traditie omtrent het peetouderschap in ere. Valentin: "Zowel doop als huwelijk vereisen peetouders. Die hebben overigens verschillende taken: de 'dooppeetouders' zijn verantwoordelijk voor de religieuze ontwikkeling van het kind, de 'trouwpeetouders' bekommeren zich meer om het welbevinden van het hele gezin."

Geknipt voor zijn toekomst
Ergens na de komende kerstdagen vindt het ritueel van het haarknippen door de 'dooppeetouders' plaats. Het kleine jongetje wordt dan 'geknipt', dat wil zeggen: een paar haartjes van de voorkant van zijn hoofd, een paar haartjes van de achterkant, rechts van opzij, links van opzij, dus volgens het orthodoxe kruisteken. De haartjes worden voor later bewaard in een envelop. Dit ritueel wordt ludiek afgesloten: op een dienblad liggen verschillende attributen. Denk aan een pen, een portemonnee, een smartphone, een boek, een loep, een pleister, een schroevendraaier… Het jongetje pakt een van die attributen en de ouders en peetouders verheugen zich in zijn keus: hij wordt schrijver, bankdirecteur, ict'er, wetenschapper… Hoe ook, hij blijkt dan al helemaal 'geknipt' voor zijn toekomst.