Bericht uit de luchtvaart

IJzel en weder.

Misschien herinnert u het zich nog. Midden januari 2016, en het zuidelijk deel van Nederland bevond zich in relatief warme lucht, terwijl de noordelijke provincies werden geteisterd door kou en ijzel. Nou ja, relatieve kou. Er werd zelfs gesproken over een Elfstedentocht , maar dan over de weg. De oorzaak van dit geglij en geglibber, was een stationair weerfront dwars over Nederland met relatief warme lucht in hogere luchtlagen, en een luchtlaag met temperaturen onder het vriespunt nabij het aardoppervlakte.
Als er geen verwarming van de onderste luchtlagen plaatsvindt, dan blijft de atmosfeer stabiel. Dan blijft de relatief koude luchtlaag als het ware aan het aardoppervlak "plakken". Als deze koude laag een temperatuur onder 0°C heeft, en er valt regen uit bovenliggende luchtlagen doorheen, dan raken deze regendruppels onderkoeld. Omdat het vriespunt van zuiver water lager is dan 0°C, kunnen onderkoelde waterdruppels afkoelen tot ver beneden deze temperatuur. IJzel is onderkoelde regen. En als onderkoelde regendruppels dan op een koud oppervlakte terecht komen, treedt sublimatie op en verandert water in ijs. Het Wegener-Bergeron proces…Weet u wat? Laten we het niet al te ingewikkeld maken.

Midden januari 2016 verongelukte een Cirrus SR20, vergelijkbaar met een Cessna , op weg van Engeland naar Duitsland. De Cirrus stortte vlakbij Petten in zee. De enige inzittende, een 76-jarige piloot kwam hierbij om het leven. De oorzaak: ijzel.
Als ijzel op een vleugel terecht komt, verandert het profiel; verandert de vorm van de vleugel. Dat heeft tot gevolg dat er verstoring van de luchtstroom over de vleugel optreedt, en dat het vermogen tot het genereren van "lift", het opwekken van opwaartse druk, sterk vermindert. Afhankelijk van o.a. snelheid en verwarmingselementen in de vleugel, kan uiteindelijk een volledige verstoring van de luchtstroom over de vleugels optreden. Het vliegtuig is dan gestalled, is oncontroleerbaar geworden en onder de gegeven omstandigheden niet meer te redden. Volgens Benno Baksteen, voormalig voorzitter van de Vereniging van Nederlandse Verkeersvliegers, kan het vliegtuig dan ook als zodanig uit de lucht vallen.

Je kunt je afvragen of een 76-jarige piloot een overwater crossing in zijn eentje had moeten maken. Maar goed, ondanks jarenlange ervaring is hij in ieder geval een gebied ingevlogen waar hij niet zou moeten zijn. Als je een gebied met ijzel invliegt, dan is er maar één weg. En dat is de weg terug. Zo snel mogelijk. Of zoals een vlieger in zijn opleiding tegen zijn instructeur zei toen hij in de lucht rechtsomkeert moest maken: "Let's make a 360 (three sixty)*, and get the ….. outta here". Zijn instructeur moest even nadenken, maar was uiteindelijk toch niet onder de indruk van dit initiatief. De leerling moest alles nog een keertje overdoen, maar had toen een aangepast voorstel: Let's make a …….
One hundred and eighty!!
Zou Raymond van Barneveld ook vliegen?

• Een bocht van 360 graden.
Marco Pulles