Op weg naar de zittingsavond: Het typetje

Son en Breugel - Hoe schrijf je nou eigenlijk zo'n buut? Er zijn grofweg twee manieren: of je begint met het bedenken van een "typetje" en verzint/zoekt daar grappen bij of je verzamelt/bedenkt eerst allerlei grappen en hangt er dan een typetje aan. Twee verschillende aanpakken die allebei tot iets goeds kunnen leiden. Voor mij begint het altijd met het bedenken van een typetje en dan verzin ik de rest erbij.

Door: Menno van Hoek

Het typetje:
Het begin is voor mij gemaakt als ik in mijn hoofd een absurd personage heb bedacht, waar ikzelf in ieder geval al meteen van moet glimlachen als ik eraan denk! Voor sommige mensen is zo'n niet alledaags typetje even wennen, want een professioneel sjoeler of Ernie is net even wat anders dan een meer algemeen typetje zoals een bakker of een dokter. Ik vind het leuk als mensen zich bij mijn typetjes wel iets bij kunnen voorstellen, maar zo iemand zelf niet echt kennen.

De verhaallijn:
Als eenmaal het typetje in mijn hoofd zit, dan is het voor mij belangrijk om een goede verhaallijn te creëren. Het moet een samenhangend geheel worden en goed te volgen zijn voor de luisteraar. Ik heb een clubje mensen om me heen die helpen met het schrijven van de tekst. Ik zorg dat ik de regie hou, want ik sta uiteindelijk met zo'n buut op het podium en het moet wel "eigen" voelen, maar zonder deze mensen komt de buut nooit waar hij moet zijn. Het zijn allemaal personen die dicht bij mij staan: mijn pa, ons moeder, 'ons vrouw' en mijn broer Joris en zus Silvie. Daarnaast is er de tonproatclub waar ik op zondagmorgen de tekst kan laten horen en feedback kan krijgen. Ook vanuit de club tonpraters proberen we elkaar altijd te helpen en zijn we druk bezig met elkaars teksten.

Oja, het moet wel grappig zijn…
Het liefst bedenk ik alle woordspelingen en grappen zelf en dat is nog een hele klus! Daarom begin ik er zo vroeg mogelijk aan. Zodra het typetje duidelijk is, ga ik op zoek naar droge, algemene feiten die met het personage te maken hebben. Met mijn vorige buut was ik Ernie: wie is Ernie? Wie/wat hoort er allemaal nog meer bij Sesamstraat? Hoe is het ooit ontstaan? Waarom is Ernie oranje? Zijn Bert en Ernie een stelletje? En hoezo is Pino in Amerika geel en bij ons blauw? Vanuit daar ontstaan dan vanzelf grappen. Ook maak ik natuurlijk in het dorp van alles mee wat ik kan gebruiken en krijg ik input van de mensen om mij heen en op de zondagochtenden.
Als de verhaallijn er is, dan moet ik gaan werken aan de grapdichtheid. Tonpraten is anders dan cabaret, want je hebt minder tijd om naar de climax van je grap toe te werken. Als het te lang duurt dan wordt het publiek onrustig en dan kun je ze "kwijtraken". Als je te veel dezelfde soort grappen achter elkaar hebt, dan kan het (te) flauw worden. Het zoeken naar de juiste balans kost veel tijd en de kunst is om je buut (van in totaal ongeveer 15 minuten) zo in te richten dat je het publiek bij de les houdt en ook de ruimte geeft om te kunnen lachen, want daar draait het uiteindelijk natuurlijk om!

En wat is er dan precies zo leuk aan?
Klinkt allemaal verrekkes serieus…. en dat is het ook :-) Maar het is vooral heel erg leuk om mee bezig te zijn. Ik kan er een bult creativiteit in kwijt en vind het gaaf om zo wat meer met ons dorp verbonden te zijn! Je hoopt niet alleen op ' succes' van je eigen buut. Als ik zie dat mijn collega-tonpraters de lachers op hun hand hebben, dan word ik daar ook superblij van. We gunnen het elkaar allemaal, omdat we weten wat er bij komt kijken.
Best een serieus verhaal eigenlijk als ik het zo eens terug lees, met een beroerde grapdichtheid…. Gelukkig hoef ik met dit verhaal niet in de tent te staan ;-)

Tot volgende week!
Menno