Gemeente moet einde maken aan discriminerend standplaatsenbeleid

Op 1 maart 1999 werd de Woonwagenwet afgeschaft. De regelgeving werd ondergebracht bij de landelijke gemeenten en woningcorporaties. Deze werden vanaf die datum verantwoordelijk voor de huisvesting van de bewoners van de woonwagens in hun gemeente in het kader van de reguliere Huisvestings- en Woningwet. We spreken met Toesja Schafer, geboren en getogen in de Sinti-cultuur en wonend op woonwagencentrum Oranjetip. Ze is strijdster van het eerste uur voor de rechten van de woonwagenbewoners in onze gemeente.

Door: Arjen Strik

Op weg naar een inclusieve samenleving
Na afschaffing van de Woonwagenwet, leek het wel of de landelijke politiek zijn handen aftrok van dit onderwerp en overliet aan de lokale politiek met het gevolg dat vooral willekeur troef werd in het land van de woonwagenbewoners.?Hoewel er gemeenten zijn die de omslag hebben gemaakt en hun verantwoordelijkheid hebben genomen, blijft het meerendeel van de gemeenten oorverdovend stil, zoals bij ons het geval is, negeert de noodkreten van de bewoners en hanteert zelfs een 'uitsterfbeleid' door vrijgekomen, bestaande standplaatsen niet meer voor woonwagens te benutten. Maar de bewoners geven aan juist meer woonwagens nodig te hebben en vragen onderhoud en nieuwbouw door de woningcorporatie om ook hun kinderen een toekomst te kunnen geven in hun eigen cultuur.

Woonwagencentra een ongewenste woonvorm
Toesja vertelt: "De gemeente Son en Breugel heeft veel aandacht voor de ontwikkeling voor woonvormen voor de rijken, zoals de 'Kleine Heide' en jongeren met een beperking maar ze beschouwt woonwagencentra als een ongewenste woonvorm, negeert ons en voert een uitsterfbeleid. Ze wil op basis van dit 'natuurlijk krimpscenario' alle woonwagenlocaties op termijn herontwikkelen, waarbij een duurzame vorm van huisvesting het uitgangspunt is en geen woonwagenbewoning meer toegestaan is. Hiermee is de gemeente in overtreding en discrimineert. Wij willen niet in beton gegoten worden en eisen juist een erkenning van onze woonwagencultuur."

Uitsterfbeleid is discriminerend
De gemeenteraad heeft in december 2013 besloten om het aantal woonwagenstandplaatsen van 49 los te laten en de vrijkomende plaatsen niet meer in stand te houden, waardoor het aantal woonwagenstandplaatsen in de gemeente zal afnemen. Bij de gemeente is de nieuwe wethouder Eef van Turnhout verantwoordelijk voor het woonbeleid. Inhoudelijk is hij van onze problematiek op de hoogte, want we hebben hem voor zijn benoeming nog uitvoerig bijgepraat. Maar tot nu toe worden alle verzoeken om contact genegeerd en dat geeft ons het gevoel dat we ongewenst zijn."

In september 2016 berichtten wij al, in een editie van onze krant, dat het College voor de Rechten van de Mens oordeelde dat de gemeente Son en Breugel en woningstichting 'thuis de Sinti's discrimineren door verboden onderscheid op grond van ras te maken. Woonwagenbewoners hebben een eigen culturele identiteit, zo concludeerde het college voor mensenrechten en gaf aan, dat deze identiteit een mensenrecht is en als zodanig bescherming verdient. Dit uitgangspunt en de vele klachten waren voor de Nationale ombudsman reden om een onderzoek in te stellen.

Dat onderzoek is nu afgerond en de ombudsman stelt klip en klaar: "Een betrouwbare overheid beschermt de woonwagencultuur met een beleid dat voldoende standplaatsen waarborgt. In zijn rapport 'Woonwagenbewoner zoekt standplaats' laat de Nationale ombudsman weten dat het kabinet hierin het voortouw moet nemen en moet zorgen voor een regievoerend ministerie. Niet alle gemeenten zijn zich voldoende bewust van de bijzondere positie van de woonwagencultuur. Zij handelen daardoor niet betrouwbaar in het borgen van hun cultuur en zijn discriminerend bezig."

Woonwagenbewoners gewoon tussen andere mensen
Hoe nu verder vroeg ik aan Toesja? Ze zei dat de Ombudsman een aantal duidelijke aanbevelingen gedaan had in zijn rapport, die ze nog eens opsomde voor de lokale politiek: "Benoem in het college van B&W een portefeuillehouder voor woonwagenbewoners en hun mensenrechten. Ga in gesprek met de gemeenteraad over het standplaatsenbeleid en eventuele voornemens om het standplaatsenbeleid aan te passen. Maak een standplaatsenbeleid in overeenstemming met het mensenrechtenkader voor de culturele identiteit van woonwagenbewoners en leg de standplaatsenbehoefte onder woonwagenbewoners in de gemeente vast in een Woonvisie. Inventariseer daartoe de behoefte aan standplaatsen, toewijzingscriteria, constructies voor huur of koop en de gewenste woonvorm onder woonwagenbewoners in de gemeente en ga in gesprek met de woningbouwcorperatie. Ik verwacht dat de gemeente het standplaatsenbeleid herziet en met ons en de woningcorporatie in gesprek gaat een inventarisatie maakt en ons als normale burgers huisvesting biedt volgens de wensen van onze cultuur."

Thuis: "Een woonwagen is voor ons een normale woonvorm"
Paulus Oerlemans, gebiedsregiseur woningcorporatie 'thuis voor Son en Breugel, geeft desgevraagd aan dat ook zij in afwachting zijn van de gemeente. Voor de woningbouwcooperatie valt een woonwagen onder de normale woonwens. "De een wil graag wonen in een appartement of in een regulier rijtjeshuis, de ander in een woonwagen. Wij willen graag bouwen hoor. Wat 'thuis betreft gaan we op korte termijn met de gemeente in gesprek.

Het lijkt dat door de wisseling van wethouder er vertraging is opgetreden in dit dossier. In het nu geldende bestemmingsplan (in de toekomst heet dat omgevingsplan) is vastgelegd dat er op Oranjetip tien woonwagenstandplaatsen zijn. Als dat 'regulier' wonen zou worden, dan zou het bestemmingsplan moeten wijzigen. 'thuis was met die wijzigingsprocedure bezig, maar heeft die stopgezet. Anders gezegd, 'thuis denkt nu Oranjetip te behouden als woonwagencentrum en dan hoeft de bestemming niet te wijzigen. Wel moet 'thuis voor het plaatsen van nieuwe woonwagens omgevingsvergunningen afgeven en daarvoor is waarschijnlijk een nieuw Raadsbesluit nodig.

Hoe die 'woonwagens' er precies uit komen te zien gaat 'thuis, zoals al in 2013 afgesproken, met de bewoners bespreken. 'thuis is het volledig met Toesja eens dat het veel te lang duurt voordat er eindelijk duidelijkheid komt over Oranjetip. De gemeente is achter de schermen aan het werk, maar het duurt allemaal wel erg lang. 'thuis wil graag z.s.m. met wethouder Eef van Turnhout aan tafel om te bespreken hoe ze dit langslepende dossier weer vlot kunnen trekken."