Voor de allerliefste Mama Handen af van ons moeder

Son en Breugel - Vandaag is het Moederdag. De tweede zondag in mei, waarop moeder traditiegetrouw door haar kinderen in het zonnetje gezet wordt.

Door: Arjen Strik

Herkenbaar tafereeltje?
Zoals iedere moederdag moet moeder verplicht nog even op bed blijven. Beneden uit de keuken klinkt gerommel en een gedempt gelach. "Nee stommerd, zo moet dat niet." De kinderen hebben voorpret en sloven zich uit. Mama krijgt namelijk een luxe ontbijtje op bed geserveerd. Ze maakt het zich nog even gemakkelijk en hoort gestommel op de trap: 'Voila', daar komen haar lievelingen de slaapkamer binnen met een gevuld dienblad en hierop een te zacht gekookt eitje, een gekreukeld croissantje, een beschuitje met hagelslag en een glas vers geperst sinaasappelsap.
Op het dienblad staat een zelfgemaakte kaart: "Eet smakeluk, liefe mammie". De op school gemaakte kadootjes zijn feestelijk ingepakt. Geweldig wat het onderwijzend personeel weer bedacht heeft! Na de knuffels krijgt ze te horen dat ze die dag niets hoeft te doen." We gaan frietjes halen, wij wassen voor je af mam en je hoeft niet te stofzuigen." Ze lacht liefdevol en denkt pff, dat wordt morgen puin ruimen. Ze gaan zo dadelijk na het ontbijt nog even naar de oma's met een bloemetje.

Een commercieel initiatief
Moederdag in zijn huidige vorm heeft zich vanuit de Verenigde Staten over de rest van de westerse wereld verspreid. In Nederland begon de traditie rond 1925. De reden voor de introductie van Moederdag in Nederland was zuiver commercieel. Initiatiefnemer was de Koninklijke Maatschappij voor Tuinbouw en Plantkunde, die een gouden kans zag om de bloemenverkoop flink te bevorderen. Al gauw werd het initiatief gevolgd door de banketbakkersbranche, die de moederdagtaart introduceerde. Tot na de tweede wereldoorlog waren bloemen en taart de traditionele moederdagcadeaus. Heden ten dage is er geen winkelketen of middenstander die niet aan moederdag extra probeert te verdienen en speciale moederdagarrangementen in de verkoop heeft.

De traditionele rol van de moeder
De levensbestemming van de vrouw was destijds in de jaren vijftig heel simpel: trouwen, kinderen krijgen en het huishouden doen. Orde, netheid en regelmaat daar draaide het om. Electrische apparaten zoals een wasmachine, koelkast of keukenapparatuur bestonden nog niet. Een stofzuiger was soms de enige luxe en er was een bewerkelijke kolenkachel. Vaak werd er tussen de middag warm gegeten. De gezinnen waren veel groter dan nu en alles moest spick & span glimmen en gepoetst zijn. De was werd gebleekt, gewassen, gemangeld en het strijken kostte veel tijd. De kelder was de voorraadkast waarin de gewechte groenten en het gepekelde vlees in glazen potten bewaard werd. De ramen werden wekelijks gelapt en de tuin handmatig bijgehouden. Gaten in de sokken werden handmatig gestopt. Zondag werd het hele gezin in de nette kleren gehesen en met gepoetste schoenen volgde een bezoek aan de kerk. Oh ja en tussendoor verzorgde moeder ook nog de opvoeding van de kinderen en was ze een toegewijde echtgenote, die zich schikte naar haar man. Hij ging namelijk over het geld en bepaalde alles. Vaders wil was wet.

De positie van de vrouw is veranderd
Gelukkig is er veel veranderd in de positie van de vrouw. Uiteraard zijn er nog vele wensen, maar door de emancipatie, de komst van allerlei huishoudelijke apparaten, gemaksprodukten en maatschappelijke ontwikkelingen, kunnen veel vrouwen kiezen hoe ze zelf hun leven willen inrichten. Maar jonge vrouwen moeten tegenwoordig ook heel veel. Ze moeten én carrière maken én kinderen krijgen én er goed uitzien én er een spannend sociaal leven op na houden. De traditionele rolverdeling in het gezin tussen man en vrouw is aan het vervagen. In jonge gezinnen zijn beide ouders tegenwoordig vaak kostwinner en verantwoordelijk voor de huishouding en de opvoeding van de kinderen. Dat zie je ook terug in de cadeaus die met moederdag gegeven worden. De traditionele bos bloemen volstaat niet meer. Moeders willen verwend worden met luxere cadeaus, waarmee ze kunnen ontspannen en genieten.

Veel niet traditionele gezinnen, handen af van moeder
De maatschappij is aan het veranderen. Er ontstaan steeds meer niet traditionele gezinnen. Er zijn kinderen van wie één ouder is overleden, kinderen met ouders van hetzelfde geslacht, kinderen met alleenstaande ouders, kinderen met gescheiden ouders, kinderen in pleeggezinnen. Dat brengt discussie met zich mee over de traditionele opvatting over moederdag. Er zijn zelfs scholen die moederdag schrappen door de diversiteit van gezinnen. Zo heeft een basisschool in Almere moederdag al een aantal jaren vervangen door een 'Ik-vind-je-lief-dag'. Onder het motto moederdag is niet meer van deze tijd. Leerlingen maken dan twee knutselwerkjes en bedenken zelf aan wie ze de cadeautjes geven. Eén voor moeder en één voor de vader of, als ze in een samengesteld gezin wonen, aan twee vaders of twee moeders, of bijvoorbeeld twee aan één oma.

Laten we voorkomen dat we met moederdag in een 'zwarte pieten' discussie' terecht komen. Sommige tradities moeten we in ere houden. Dus stiefvader, pleegmoeder, biologische vader, ouders, verzorgers, gender neutrale voogd of gewoon moeders en vaders: Handen af van ons moeder!

Moederke

Moeder, ge bent oud geworre,
en ge rakt 'n bietje van de wijs.
Oew hendjes beginne te verdorre
en oew haor is hummol grijs.

Ge zit mist in oewe stoel te dutte.
God wit waor g'ammel nie an denkt.
En mi oewe zakdoek zitte wa te frutte
as ge om niks inins zumar n traantje plengt.

Mar ge veert op, as we binne komme
mi 'n bluumke of n duske sjokkela.
Da kadoke kan oe eigeluk niks bomme.
Da gao toch bij die aander in de la.

Ma da we oe nie zèn vergete
op Moederdag, da zurgt vur veul geruis.
Da zal alleman hier moete wete,
de kommende daag in 't hul tehuis.

Want ge zegt dik zat, en noit verlege:
"Da vrouwke krijgt noit gin bezoek.
En de buurvrouw hier van nummer nege,
zit altijd allinnig in 'nen hoek.

Mar gullie komt teminste nogus binne,
as ik daorop te wochte zit.
Dan kan ik wir vur dage hinne,
en ik wil, da alleman da wit….."

Nao 'n kwartier beginde al te knikkebolle
over oew kouw geworre kumke thee,
en ge laot vlot mi oew kussens solle.
En dan zeg ik mar wir: "Ik kap d'r mee.

Ma, ik moet nou echt naor huis toe.
De snoep li in de laaj, dagge da weet."
Dan zegde gij: "Goed hurre, Jantje, houdoe,"
terwijl ik zo hullemol nie heet……

Ad Louwers