Bericht uit de luchtvaart

Wij wonen in een dorp dat veel met vliegverkeer te maken heeft en daarom heb ik, na 34 jaar bij Defensie wereldwijd te hebben gevlogen, het idee opgevat om voor MooiSonenBreugel een aantal artikelen te gaan schrijven over de luchtvaart.

Lawaai of geluid?

Vliegverkeer is onlosmakelijk verbonden met lawaai. Of geluid, zoals vliegliefhebbers dit ervaren. Geluid, en vooral constant, repeterend geluid went bij de meesten onder ons. We kennen de voorbeelden van mensen die in de buurt van het spoor wonen, en ogenschijnlijk nergens last van hebben. Ook als je onder de aanvlieg/afvliegroute van Eindhoven woont, kan je de overlast minder indringend beleven dan bijvoorbeeld de schoonfamilie die op bezoek is, en die uit een rustig hoekje Holland komt.

In vroeger tijden werden straalvliegtuigen uitgerust met zgn. turbojet motoren. Lucht erin, compressie, verbranding, en dan gaat de lucht met hoge snelheid door een turbine en verlaat met iets minder snelheid de motor. Zo, dat is de werking van een turbojet. En volgens de 3e wet van Newton is actie….. Weet u wat? Laten we het niet te ingewikkeld maken.
Zoals gezegd komt de lucht met enorme snelheid uit de motor en dat creëert voortstuwing. Deze luchtstroom komt dan in botsing met relatief statische lucht, en dat veroorzaakt lawaai, het "gerommel en gebulder". In de tijd van de koude oorlog, werd de indrukwekkende herrie van straaljagers overigens gebruikt om ons aan onze vrijheid te herinneren. Stickers met de tekst: "Jetnoise, the sound of freedom" vonden gretig aftrek bij de liefhebbers van militaire decibellen. Kom daar nu nog maar eens om.
Maar goed, moderne vliegtuigmotoren, en dan laten we militaire straaljagermotoren even buiten beschouwing, zijn veel stiller vergeleken met oudere versies. Dat heeft te maken met betere materialen, maar vooral een aanpassing van de constructie heeft ervoor gezorgd dat de geluidsterkte drastisch is verminderd. In de nieuwe constructie zorgt de "oude" turbojet voornamelijk voor compressie, verbranding en de aandrijving van turbines. Om deze turbojet is een nieuwe behuizing geconstrueerd, met daarin extra turbines die grote fans aandrijven. Bij Ryan Air heeft iedereen altijd haast, maar als u kans ziet een blik te werpen in een Boeing 737 motor (in figuurlijke zin), als u er aan de voorkant langs rent op weg naar het trapje, dan kijkt u tegen deze fans aan. Eigenlijk zijn het "ventilatoren", die in dit geval naar achteren blazen. Deze ventilatoren zorgen, naast pre-compressie voor de turbojet, voor het overgrote deel van de voorstuwing. De oude lawaaierige turbojet, is een onderdeel geworden van een motor die veel minder geluid veroorzaakt, meer voorstuwingsvermogen heeft en turbofan wordt genoemd.

Moderne straaljagermotoren zijn een tussenvorm, met daarbij de aantekening dat in de militaire luchtvaart het geluidsniveau geen prominente plaats inneemt in het programma van eisen. Vandaar. En af en toe zien we militaire transportvliegtuigen van Oost-Europese makelij en "dat vliegtuig met een grote schotel op het dak" overkomen. Vliegtuigen die nog vliegen met gedateerde turbojet motoren, die duidelijk herkenbaar zijn aan de relatief kleine afmetingen en het schelle lawaai. Maar dat zijn uitstervende rassen.
Ach ja, voordat je het weet blijft de schoonfamilie wat langer zitten, en wordt het nog gezellig ook. En rijden ze huiswaarts met een sticker op de bumper: "Jetnoise, the sound of freedom".

Marco Pulles