Het herenhuis van Son in 1890, nu bekend als Dommelstraat 12 (Foto 71621)
Het herenhuis van Son in 1890, nu bekend als Dommelstraat 12 (Foto 71621) Foto: ©Heemkunde Son en Breugel

Het herenhuis van Son: Reizen van en naar Son (Deel 5)

Algemeen Heemkunde

Vanaf 1837 woonden Samuel van Hoven (burgemeester, secretaris en notaris van Son en Breugel) en zijn vrouw Wilhelmina Jacoba van Heusden in het grootste herenhuis van Son, nu bekend als Dommelstraat 12. Toen Samuel in 1869 stierf, bleef zijn vrouw er tot haar dood in 1895 wonen. Kleinkinderen van het echtpaar Van Hoven-Van Heusden hebben hun herinneringen aan het huis en zijn bewoners in 1935 op papier gezet. Het volledige verslag is gepubliceerd in het tijdschrift "Heem Son en Breugel", 1991, nr. 1. Dit stukje gaat over het reizen van en naar Son. Het zijn letterlijke citaten uit het verslag. De kleinkinderen waren net als hun ouders en grootouders protestant en goed opgeleid. In Son bevonden zij zich in een bijna volledig katholieke boerengemeenschap.

Son was voor ons kinderen altijd de ideaalplaats om te vertoeven en grootmoeder was eenig! Bij grootmoeder kón altijd alles en mócht altijd alles, als we later logees hadden in Oisterwijk sprak het haast vanzelf dat we met hen ook een dag naar Son gingen, het was daar steeds de zoete inval, ham was steeds voorradig, groente en vruchten haalde men uit de tuin. Vanuit Oisterwijk kon men op 2 manieren in Son komen; met den trein naar Eindhoven, dan wandelen op zandwegen tussen korenvelden over Woensel, toentertijd een klein boerendorp, en zo verder naar den grintweg Eindhoven, Son, St. Oedenrode of Rooy, daar deden wij 7 kwartier over. Een andere weg om naar Son te komen was van Oisterwijk met den trein naar Best, vandaar dwars door de hei. Als de weg tusschen 2 zandbulten liep (waar de weg de Hoberg gelegen bij het Oud Meer doorsnijdt) waren we al een heel eind op weg; kwamen dan eveneens uit op den grintweg maar meer de kant van Rooy uit.

O, wat was dat een heerlijke wandeling, ik voel nog de zoele wind vol heigeuren in den zomer om ons heen waaien, het was er nooit benauwd. Het heipad was hard, de zonnehoed maar op en dan waren we er in ± 1½ uur. Bij het aardige raadhuisje in Son takte de weg af, een zandweg met diepe karresporen (De Dommelstraat, toen nog onverhard) leidende naar Breugel en Nuenen voerde ons na 3 minuten naar grootmoeders huis (in de herinnering van de kinderen drie minuten maar in werkelijkheid hooguit één minuut.)

Op zij van het huis, had je de groote poort en kwam men aan de waschkeuken, het koetshuis en de stal. In het koetshuis stond de oude barochette (of barouchette = een gesloten rijtuig met overhuifde koetsierszit) en de koetskar zonder veeren. De barochette (of barouchette) werd gebruikt als grootmoeder over den grintweg naar Eindhoven of Rooy naar de kerk ging, de koetskar werd gebruikt om naar Nuenen over de zandweg ter kerk te gaan. In de stal stonden geen paarden, die werden gehuurd, maar wel een schaap en een geit, nog hoor ik het jammerlijk geblaat van de dieren. Van de geit kregen we melk en van het schaap de wol. Grootmoeder liet daar ieder jaar een deken van weven die ze om beurten aan de getrouwde kinderen cadeau deed.

Een vermakelijke herinnering heb ik bewaard aan het beroemde paard van Prins, dat voor Grootmoeders rijtuig werd gespannen, als we naar Eindhoven moesten. Een normaal paard kon den overtocht gemakkelijk in 5 kwartier doen. Wanneer evenwel de rossinant van Prins werd voor gespannen, werd er op een half uur langer traject gerekend, dat lag daaraan, dat het beest vol moed uit Son vertrok, maar nauwelijks buiten de gemeente gekomen, stokstijf bleef staan, de beenen vierkant neerzette, 5 minuten naar rechts, dan 5 minuten naar links keek, en door geen vriendelijke of onvriendelijke aanmoediging, zelfs met de zweep, van houding was te veranderen. Totdat het dier onverwachts uit zichzelf weer verder ging. Tenminste 2 of 3 maal herhaalde het deze manoeuvre, waartegen hardheid of zachtheid volkomen onvoldoende bleken. Zoo gebeurde het wel, dat we door al dat oponthoud maar nauwelijks den trein naar Oisterwijk konden halen.

Stuur uw reacties naar Frans Wilbrink (e-mail: secretaris@hkksonenbreugel.nl; tel. 0499-473049).