Poor People’s Fund geeft ze geen vis, maar leert ze vissen

Son en Breugel - De naam Poor People’s Fund, kortweg PPF, zal in Son en Breugel nog weinig mensen iets zeggen . Dat komt omdat de stichter dr. Harrie van den Hout (87) in Groesbeek woonde, tot hij wegens beginnende Alzheimer aangewezen werd op mantelzorg. Daarvoor zorgde zijn dochter Madelon, die echter in Son woont en werkt, dus was het logisch dat vader verhuisde naar Son.

Je hebt goede doelen… en je hebt goede doelen. Om maar meteen twee uitersten te noemen: doelen die met veel bombarie en blingbling worden gepromoot, als het even kan door BN’ers, en kleinschalige waarvan u waarschijnlijk nog nooit hebt gehoord, of die u al lang weer bent vergeten. Zonder afbreuk te willen doen aan die eerste - het blijven immers een goede doelen - mag wel eens gezegd worden dat juist die kleinschalige goede doelen meer bekendheid verdienen, zoals de Poor People’s Fund. De naam alleen al verklapt iets van hun bescheidenheid. Pupil van het eerste uur, de Oegandese verpleegkundige zuster Priscilla Busingye, die dankzij de stichting kon door- en afstuderen als arts/gynaecoloog, brengt van 10 tot 19 juli een bezoek aan Nederland.

Door: Jan Egmond

Het doel van zuster Priscilla’s komst? “In de eerste plaats wil ik papa nog een keer zien”, zegt ze aanstekelijk lachend in het Engels via de video call. Dat ene zinnetje zegt al veel, onder meer over de hartelijke volksaard van de Oegandezen. ‘Papa’ is haar koosnaampje voor dr. Harrie van den Hout, die haar ontdekte als ‘prospect’ die veel meer in haar mars had dan verpleegkundige, al is dat laatste daarginds net zo’n waardevol beroep als in Nederland. ‘Daarginds’ is Oeganda, het land waar de stichting in 1996 werd opgericht toen Van den Hout daarheen als tropenarts werd uitgezonden voor Memisa. De nood was daar toen hoog: een aardbeving had een missieziekenhuis deels vernield, terwijl dat juist in die omstandigheden zo hard nodig was. Die eerste keer ging hij alleen, bij latere bezoeken ging zijn vrouw ook mee en werkte naast haar man voor de stichting.

We citeren uit de website www.poorpeoplesfund.com: “PPF richt zich in Afrika structureel op gezondheidszorg en het opleiden van lokaal talent voor een beroep in de gezondheidszorg. Daarnaast wordt aandacht besteed aan de opvang, educatie en ontwikkeling van weeskinderen. Naast langlopende activiteiten start het PPF kansrijke nieuwe projecten.

Poor People’s Fund heeft tot doel het geven van financiële bijstand voor medische behandelingen en basisonderwijs voor de allerarmsten in ontwikkelingslanden, die dit zelf absoluut niet kunnen betalen, en voorts al hetgeen met het een en ander rechtstreeks of zijdelings verband houdt of daartoe bevorderlijk kan zijn, alles dus in de ruimste zin des woords.”

Anekdotes
Misschien had hij gewoon een goede dag, maar voor iemand met beginnende Alzheimer is Harrie van den Hout tijdens het interview goed bij de les. Slechts af en toe moet Madelon zijn woorden wat parafraseren en als het op langetermijngeheugen aankomt, troeft hij zijn dochter nog steeds af.

Hij steekt niet onder stoelen of banken dat het beroep als longarts hem geen voldoening gaf. “De meeste van mijn patiënten beloofden steeds beterschap, maar ze bléven maar roken. Ik had er zó genoeg van dat ik probeerde zo snel mogelijk met vervroegd pensioen te gaan, en toen ik voor Memisa ging werken, bleek dat mogelijk.” Hij toont een foto met twee Afrikaanse kinderen, een jongen en een meisje, aan weerszijden van een Afrikaanse verpleegster met haar armen om ze heen. “Die zagen mij voor het eerst, en liepen meteen naar mij toe en ik sloeg mijn armen om hen heen. Het waren weesjes en ze zagen mij meteen als hun vader”, aldus Harrie.

Er volgen meer korte anekdotes, hartverwarmende, maar soms ook hartverscheurende, en zo extreem dat wij ze als verwende westerlingen amper kunnen geloven. Zoals die van het jonge meisje dat door haar vader werd verkocht aan een andere man, zodat hij zelf weer geld had om een elfde (!) vrouw te kopen. Het meisje vluchtte, te voet, en liep 450 kilometer (!) naar de missiepost waar op dat moment toevallig ook dr. Harrie van den Hout was. Ze werd door de stichting opgeleid tot kleuterleidster.

Er zijn ook spannende anekdotes, zoals die van de ziekenhuisdirecteur die op staande voet werd ontslagen omdat hij zijn machtspositie en daarmee verschillende verpleegstertjes in opleiding had misbruikt. Harrie van den Hout werd er plaatsvervangend directeur, maar ondanks dat zijn voorganger voor twee jaar achter de tralies verdween, liepen diens foute vriendjes nog rond en Van den Hout moest onder bewaking over het terrein lopen.

Dr. Priscilla
Om te zeggen dat het werk van dr. Priscilla voorziet in een behoefte, is bijna een understatement. Oegandese vrouwen worden vaak op zeer jeugdige leeftijd zwanger, terwijl hun lichaam nog niet volgroeid is voor een bevalling. Doordat hun heupen te smal zijn, treden vaak complicaties op, met blijvend gevolg: een vesico-vaginale fistel (VVF) heet dat in artsenjargon; dat is een traumatische, niet natuurlijke open verbinding tussen de urineblaas en de vagina, met verlies van urine en soms ontlasting tot gevolg. “Daardoor zijn ze niet meer aantrekkelijk voor mannen, en worden min of meer gezien als tweederangs burgers”, legt Madelon uit. In Afrika hebben maar liefst anderhalf miljoen vrouwen VVF. Het PPF-bestuur besloot om meer aandacht te gaan besteden aan dit gigantische probleem en in samenwerking met andere, reeds betrokken mensen en organisaties mee te werken aan verdere stappen en met name voorlichting en preventie. Inmiddels is in 2013 de indrukwekkende documentaire ‘Breaking Silent Shame’ geproduceerd vanuit het Chilonga Hospital in Zambia.

Bij relatief veel bevallingen overlijdt de moeder en het aantal weeskinderen in Afrika is mede daardoor schrikbarend hoog. Er wordt vooruitgang geboekt, maar in 2003 was maar liefst 37% van de kinderen onder de 18 jaar wees.

Priscilla combineert haar bezoek - en tevens afscheid - van ‘daddy’ met een bezoek aan een vergadering van Medsim in Eindhoven, een medisch trainingscentrum. Voor de continuïteit van PPF is Madelon in beeld als opvolger van haar vader, maar ook aan eventuele vervanging van Priscilla is gedacht, namelijk haar zus Gaudi. Priscilla is voor het PPF de contactpersoon in Oeganda; zij beoordeelt de nieuwe aanvragen en zorgt dat de opleidingen hun geld krijgen, en zij verlangt daar niets voor terug. Priscilla is dan wel de eerste succesvolle pupil van de artsenopleiding, maar inmiddels niet meer de enige. In Tanzania studeerde in 2012 een vrouwelijke arts af, en in Oeganda van 1997 tot 2012 een vrouwelijke arts/gynaecoloog en een arts/kinderarts. In 2014 is Isaac Mugwano afgestudeerd als internist in Kampala. Hij is nu werkzaam in het Virika Hospital bij Fort Portal en is daar tevens uitvoerend directeur.

Voor ons lekker uit eten, voor hun een toekomst
We staan nog even stil bij een relatief bescheiden goed doel als PPF. Waar grote tot zelfs wereldomvattende goede doelen vanwege hun grootschaligheid en invloed veel voordelen kunnen behalen, worden de voordelen van kleinschalige doelen vaak over het hoofd gezien. Juist omdat iedereen elkaar kent, is de onderlinge sociale controle - waarschijnlijk is ‘verbinding’ een passender woord - ongeëvenaard. Wegens het minimaal aantal tussenpersonen blijft er ook veel minder aan de spreekwoordelijke strijkstok hangen. “De kracht is dat we werken met écht lokale mensen”, aldus Madelon.

En dan gooit Harrie van den Hout misschien wel het grootste voordeel op tafel van zo’n goed doel in Oeganda, en Madelon valt hem bij: “Je kunt daar zo belachelijk veel doen met zo belachelijk weinig geld. Wil je kleermaker worden? Hup, honderd euro, en het komt voor elkaar. Wat voor ons een keer lekker uit eten is, is voor hun een toekomst!”

En de toekomst voor PPF?
Maar hoe zit het dan met corruptie en onbetrouwbaarheid? Madelon: “Daar hebben we inderdaad mee te maken gehad, bijvoorbeeld als er extra geld werd overgemaakt van Nederland naar Oeganda. Maar daar hebben we nu een oplossing voor, door steeds vooraf te overleggen met de desbetreffende bank. Door de wisselkoers is het nog niet waterdicht, maar het gaat nu hooguit om relatief kleine bedragen.”

Het spreekt voor zich dat donateurs en sponsors essentieel en meer dan welkom blijven voor het voortbestaan van PFF. Op eerdergenoemde website is daar alles over te vinden. Madelon noemt enthousiast voorbeelden waarbij de pupillen later weer anderen uit hun eigen gemeenschap helpen en kennis verspreiden. “We hebben inmiddels ruim 155 leerlingen onderwijs kunnen geven en krijgen daardoor steeds meer hulptroepen. Je creëert een soort olievlek”, aldus Madelon.

Is het uiteindelijke doel van PPF dan om aan zijn eigen succes ten onder te gaan? Madelon is naast enthousiast ook nuchter: “Nee, dat maken wij in ons leven tenminste niet meer mee. Macht en ongelijkheid zijn er altijd geweest en zullen altijd blijven bestaan.”