Waarom vieren we Kerst op onze manier?

Kerst is het gezelligheidsfeest bij uitstek. Het lijkt wel een sprookje. Al die lichtjes, versierde bomen en cadeaus. Kerst was van oorsprong een Christelijk feest, maar is momenteel het grootste feest ter wereld, dat miljoenen mensen vieren op 25 en 26 december, elk op hun eigen manier. Waarom vieren we Kerst op onze wijze?

Bewerkt en geschreven door Arjen Strik

Bethlehem Inn was vol
Om een antwoord te geven op deze vraag gaan we meer dan 2000 jaar terug in de tijd. Palestina werd toen overheerst door de Romeinen. Deze agressor wilde dat de bewoners zich liet registreren en hielden zodoende een volkstelling, men kon dat alleen maar laten registreren in het in het eigen geboortedorp. Jozef en Maria moesten daarom een lange reis maken naar Bethlehem. Maria was hoogzwanger en aan het einde van haar Latijn. Op 24 december kwamen ze na een lange reis aan. Maar ze konden nergens meer logeren want alle herbergen zaten vol. De enige plek waar ze terecht konden was een stal. En daar werd dan in de nacht van 25 december een kindje geboren. Het is het kindeke Jezus. Zijn bedje was een kribbe. Een heel bijzonder kind, want hij werd later de stichter van het Christendom. Jezus wordt door miljoenen Christenen in de hele wereld gezien als de zoon van God, de verlosser. Daarom vieren ze al eeuwen deze gebeurtenis met een mis in de kerk. Vandaar de naam Kerstmis.

Het Midwinterfeest
Maar voor het Christelijke kerstfeest bestond, vierden volkeren in Europa in deze periode ook al feesten. Het zogenaamde midwinterfeest. Onze voorvaderen vierden eind december het 'Joelfeest', het Germaanse midwinterfeest. Ze vierden dat de langste nacht geweest is en dat eindelijk de dagen weer langer werden. Ze staken grote vuren aan om de zon aan te moedigen om langer te gaan schijnen, want door de zon komt alles weer tot leven. En ook sneden ze de takken van naaldbomen af ter versiering, want groene takken staan voor vruchtbaarheid en nieuw leven. Immers daar snakten ze naar, na die lange koude en donkere wintermaanden.

Zonnegod Mitras
Niet alleen Europese volken, maar ook de Romeinen, die het gebied rondom de Middellandse Zee overheersten vierden feest in deze tijd. De Romeinen geloofden in verschillende Goden. Maar de God die het populairst was onder de soldaten is de Zonnegod Mitras. Hij was heel belangrijk, want hij was de brenger van de zon, het licht en nieuw leven. Op 25 december vierden de Romeinen zijn geboorte en hoopten dat daarmee het licht weer terugkwam en alles weer ging bloeien. In Europa werd eeuwen na de dood van Jezus het Christendom steeds populairder. En ook steeds meer Romeinen werden aanhanger van Jezus. Een van hen was de Romeinse keizer Constantijn. Hij is het die er voor kiest om niet meer de geboorte van Mitras te vieren, maar te kiezen voor het vieren van de geboorte van Jezus, ook een brenger van het licht. En zo wordt sinds die tijd het Kerstfeest op 25 december gevierd en houden kerken diensten met gebeden en zang ter ere van de geboorte van Jezus.

De Kerstboom symbool van vruchtbaarheid en nieuw leven
Maar waarom hebben we dan een Kerstboom in huis? We kennen de Kerstboom pas zo'n 200 jaar. Deze oude Germaanse traditie is in Duitsland nieuw leven ingeblazen. Daar waren de oude symbolen van de midwinter weer in zwang geraakt. Men haalde een Kerstboom in huis en versierde die met kaarsjes. Die traditie is naar Nederland overgewaaid. Maar destijds was het veel soberder dan nu. Er was geen geld voor al die luxe kerstversiering. Men had echte kaarsjes in de boom en de versieringen werden zelf gemaakt van papieren slingers en de ballen waren kleine kerstappeltjes. De kerstballen kwamen pas veel later in de mode. Die stammen weer af van een oud gebruik en die noemde men vroeger 'Heksenballen'. Mensen hingen die glimmende ballen voor de deuren en ramen en hoopten daarmee dat heksen of boze geesten zo zouden schrikken als ze hun eigen vervormde kop zagen, dat ze gauw wegvluchten. Naderhand is dit fenomeen overgenomen door pretparken in de vorm van lachspiegels, waarbij we moesten lachen om onze eigen vervormingen. Nu horen bij Kerst ook vaak cadeautjes, iets dat we eigenlijk van Sinterklaas kennen.

Santa Claus is een verbastering van Sinterklaas
Toen enkele honderden jaren geleden Nederlanders naar Amerika verhuisden namen deze kolonisten de Sinterklaastraditie mee naar de USA. Aanvankelijk leek hij toen nog erg op de bekende Sint-Nicolaas maar naarmate de tijd vorderde kreeg de Kerstman een ander uiterlijk en karakter en veranderde de naam van Sinterklaas langzamerhand in Santa Claus. De viering verschoof naar eind december en daar hoorden veel cadeaus bij.
De figuur van Zwarte Piet, zoals we hem tegenwoordig kennen, is nog niet zo erg oud. Vandaar dat Santa Claus het, aan de andere kant van de plas, zonder deze donkere assistent moest stellen. Maar ach, ze hadden daar al genoeg aan hun eigen discussie. De verandering van karakter en uiterlijk van de Kerstman kwam onder andere door de vele Christmas Carols, liedjes, verhalen en films. Maar ook Coca Cola nam de Kerstman prominent op in haar reclame en bepaalde feitelijk zijn uiterlijk en imago. Grappig dat de Kerstman tegenwoordig bij ons weer steeds meer terrein verovert.

Vrede en vreten op aarde
Waar staat kerstmis eigenlijk nog meer voor? We vieren de geboorte van Jezus. Hij heeft volgens de gelovigen laten zien dat God van de mensen houdt en speciaal aandacht heeft voor mensen die ziek of arm zijn, mensen in oorlog. Daarom denken wij speciaal met kerst aan deze mensen. Vrede op aarde. Een slogan die helaas nog elk jaar actueel is. Dagelijks ervaren we hoe grimmig de wereld is en hopen, vol afschuw, op betere tijden.

Het overvloedig eten heeft ook zijn oorsprong. In de winter groeide weinig, men moest zuinig zijn, maar met kerst gingen alle remmen los en ging men zichzelf te buiten aan alle lekkernijen. Vrede op aarde werd voor sommigen 'vreten op aarde'.
Onze kerstdiners hebben hun oorsprong in Engeland. In de hogere klasse werd het eeuwen geleden steeds gebruikelijker om grote, uitgebreide kerstdiners te geven. Degenen die het zich konden veroorloven hielden kerstbanketten waarbij familie, vrienden en kennissen werden uitgenodigd. Er werden vooral zoete etenswaren geserveerd. Suiker was een duur product en mensen geloofden dat het medicinale eigenschappen had. Een groot stuk marsepein, versierd met allerlei suikerfiguren, vruchten en noten, was het pronkstuk van de maaltijd. Vandaar dat we met Sinterklaas deze traditie in ere houden. Later werd hieraan ook de kalkoen aan toegevoegd. De kalkoen, was vanwege zijn afmeting, zeer geschikt als hoofdgerecht voor een gemiddeld gezin. In Nederland werd het gebruikelijk bij sommigen om tijdens Kerst te gourmetten met de familie. Dit gebruik is waarschijnlijk overgekomen vanuit Nederlands-Indië.

Kortom Kerst is een feest met vele invalshoeken en een mengelmoes van oude gebruiken en tradities. Wij van DeMooiSonenBreugelkrant wensen onze lezers in ieder geval een mooi Kerstfeest toe, vol gezelligheid, liefde, lekker eten, contemplatie en een beetje overpeinzing.