Impressies uit een 'andere' wereld Lisa Burm en haar Ghana avontuur

De zeventien jarige Lisa Burm uit Breugel is na het behalen van haar tweetalige Havo diploma, eind vorig jaar naar Ghana vertrokken om een half jaar vrijwilligerswerk te doen. Ze werkt tot half mei als klassenassistente op een lagere school in het dorp Banko.

Door: Arjen Strik

"Ik geef engels en doe met de kinderen knutsel-, gymactiviteiten en spelletjes. Ze zijn hier vergeten hoe belangrijk deze activiteiten voor kinderen van 4 t/m 6 jaar zijn. Daarbij knap ik de school op met hulp van de eigenaresse van het guesthouse waar ik verblijf. Dit doen we door de schoolborden te verven, waardoor er ook daadwerkelijk iets te lezen valt. Verder heb ik schoolbankjes gesponsord en deze later zelf geschuurd en geverfd. Volgende week ga ik wat dieren op de muren schilderen om het klaslokaal wat op te vrolijken. Tevens verricht ik administratief werk en haal ik de boodschappen voor een bakkerij. De opbrengst van deze bakkerij gaat naar het 'childrens home'. Hierin verblijven kinderen die om bepaalde redenen niet meer thuis kunnen wonen."

Afrika van kinds af aan
"In augustus ga ik beginnen op de Avans in Den Bosch met de studie Social Work. In de tussentijd wilde ik graag vrijwilligerswerk doen omdat ik een 'drive' heb om mensen te helpen. Daarbij wilde ik zelfstandig reizen en in een andere cultuur leven. En natuurlijk is het van kleins af aan een droom van mij geweest, dus is het wel heel mooi als je die waar kan maken.
Een goede vriendin van mijn moeder immigreerde destijds naar Nicaragua. Zij inspireerde mij om te gaan reizen en mensen te helpen. Aangezien ik toen nog jong was (10 jaar) ging ik er vanuit dat Nicaragua in Afrika lag omdat het moeilijk uit te spreken was. Vandaar dat ik als kind Afrika koos als continent waar ik heen wilde. Vrijwilligerswerk wilde ik graag gaan doen omdat je dan echt in het land leeft en niet als toerist op vakantie bent. Ik was dus op zoek naar vrijwilligerswerk in Afrika en aangezien Ghana een stabiel en veilig land is om te reizen, leek dit mij en mijn ouders een goede optie. Ik verblijf daar in een guesthouse van een Nederlanse eigenaresse en geef les op een lagere school, gesticht vanuit een kerkelijke gemeenschap."

Waar ben ik aan begonnen?
"De eerste dag dat ik hier aan kwam had ik echt een cultuurshock, het is allemaal zo anders dan in Nederland. De wegen zijn erg slecht, vaak gewoon een zandweg met veel gaten en hobbels. De huizen deden mij denken aan van die kleihuisjes die je in prehistorische films ziet. Koeien, kippen en schapen lopen hier ook gewoon op straat en door de huizen heen. Als je naar buiten kijkt zie je overal mensen die dingen in manden verkopen, terwijl ze deze manden op hun hoofd dragen. En overal zag je groen, geen industrie. Ik weet nog dat ik dacht: 'Waar ben ik aan begonnen?' Gelukkig was dit de volgende dag al snel over toen ik vanuit m'n kamer naar buiten liep en de prachtige natuur en bergen in de verte zag. Maar ook de vlinders en hagedissen in de meest mooie exotische kleuren.
Toen ik de eerste keer het dorp in liep hoorde je van alle kanten: 'Abrownie, Abrownie' (Blanke) en minstens 20 kinderen die op je afvliegen en je omringen aangezien ze je willen aanraken of knuffelen, omdat ze nog nooit of niet vaak een blanke gezien hebben. Niet alleen kinderen vragen zich af of een blanke huid anders voelt. Ik heb vaak meegemaakt dat volwassenen ook even over m'n arm willen wrijven om te voelen of blanken anders voelen of mijn haar vast willen houden omdat het lang is. Op dat moment voel je je wel even heel belangrijk omdat je zoveel aandacht krijgt. In de tussentijd roepen mensen nu wel vaak 'Madame Lisa' in plaats van 'Abrownie'. Maar nog steeds willen ze toch even mijn aandacht trekken omdat ik blank en dus anders ben."

Links is respectloos
"Ik heb in het begin erg aan de cultuur van Ghana moeten wennen. Je moet alles met rechts doen, nu was ik al rechtshandig maar dan merk je toch dat je nog een heleboel met links doet, zoals zwaaien, dingen aanpakken of aangeven. Als je iemand benadert met links wordt dat echt als een belediging opgepakt, aangezien links je 'afveeg hand' is. Met je hand (de rechter dus) eten is hier ook heel normaal, ook al is het rijst.
Aanspreken met 'Hello' is geen begroeting en dus ook niet netjes, je moet 'good morning of -afternoon' zeggen. En vaak ook nog 'madame' of 'sister'. Gewoon alleen de naam zeggen is echt niet oké, behalve als het de Ghanese naam is. Want mensen hebben hier 2 namen, een Engelse en een Ghanese. De Ghanese naam komt van de dag dat je geboren bent. Die van mij is dus Adwoa. Je spreekt het uit als Adjuwa; zij die op maandag geboren is.
Degene die jonger is moet respect hebben voor de oudere, ook al scheelt dit maar één jaar. Je moet dus de troep van degene die ouder is opruimen of zijn spullen dragen.
Er zijn nog meer zaken heel anders. Bijvoorbeeld: het douchen met een emmer gevuld met koud water; de stroom die zomaar uit kan vallen en dat echt uren kan duren; het eten wat of zo droog mogelijk of juist extreme pittig moet zijn. Lekkere koekjes of snoepjes zijn hier lastig te vinden en als je naar een soort van supermarkt wil moet je eerst zo'n 2,5 uur reizen. Ondanks al deze aanpassingen, waar ik overigens zo aan gewend was, krijg je er ook heel veel voor terug. Ghanezen zijn namelijk een heel behulpzaam en vriendelijk volk, ook naar elkaar toe. Ondertussen heb ik al heel wat rondgereisd in Ghana en voelt dit land voor mij echt als een paradijs. Soms betrap ik mezelf erop dat ik de mooie dingen hier zoals de palmbomen of het uitzicht op de bergen, niet meer zo bijzonder vind omdat er zoveel moois te zien is. Zo heb ik bijvoorbeeld urenlang geklommen en gehiked om 2 prachtige watervallen te zien en in te zwemmen. Daardoor merk je toch wel dat je uithoudingsvermogen groter is dan dat je gedacht had, omdat je jezelf meer uitdaagt. Ook ben ik in een bos geweest waar apen zo op je komen springen. Ook de prachtige simpele dingen hier, zoals de sterren die 's nachts veel mooier schijnen, simpelweg omdat hier minder licht is. Ik prijs mezelf echt gelukkig om hier te zijn."

Afspraak is afspraak?
"Wel heb ik gemerkt dat je in Ghana dus echt niet op de tijd en planning kan leven, want dat komt nooit goed. Afspraken maken met Ghanezen is heel moeilijk omdat ze het niet zo nauw met tijd nemen en je vaak niet willen teleurstellen. Dus als ze zeggen dat ze komen, komen ze soms gewoon helemaal niet opdagen.
Je wordt ook heel hard van het leven in Ghana. Zeker als blanke want je valt toch continu op en iedereen wil wat van je. Het lijkt wel alsof mensen het hier moeilijk vinden om voor zichzelf te denken en alles napraten wat een ander zegt. Het wordt ze verteld dat blanken rijk zijn. Dus ze zien iedere blanke, mijn persoontje incluis, als rijke. Nu is een17-jarige uit Brabant in vergelijking met mensen hier toch best rijk. Ook zijn ze vaak nog nooit verder geweest dan hun eigen dorp. Ook door de dieren die je langs de weg geslacht ziet worden en dus gewoon koeienkoppen waarvan de tong nog uitsteekt ziet, wordt je harder.
En daarbij lopen ze hier qua mode nog wel wat achter, dus geef je er toch wat minder om of je outfit er wel mee door kan of dat je wenkbrauwen perfect geëpileerd zijn. Smetvrees moet je hier toch ook niet echt hebben, ook al zijn Ghanese echt wel heel schoon aangezien ze zich wel 3x per dag wassen en de voeten nog wel vaker. Want vieze voeten of lange nagels kan echt niet."

Kinderen worden al snel volwassen
"Door het grote verschil in normen en waarden is het niet altijd makkelijk. Maar ik vind het toch ook wel heel mooi om een andere cultuur mee te maken. En ik merk ook de mooie dingen van de cultuur hier. Zoals het respect dat ze voor elkaar hebben en elkaar altijd willen helpen.
Ghana is niet alleen een land waarvan ik hard word, maar de Ghanezen zelf ook. Zo merk ik dat aan de kinderen, die al heel snel als volwassenen worden gezien en dus ook echt volwassen taken op zich nemen. Wanneer er in het gezin een nieuw geborenen bij komt, moeten de andere kinderen gelijk volwassen zijn en worden ze dus ook zo behandeld, maakt niet uit hoe oud ze zijn. Zo zie ik jongens van 15 jaar zakken meel van 50 kilo op hun hoofd dragen, ook zie je veel jongere kinderen met kapmessen rond lopen omdat ze op de boerderij moeten werken. In de klas waar ik les geef, merk ik dat deze kinderen veel moeilijker de lesstof bevatten. Rond de leeftijd van 4 tot 6 jaar hoor je vooral te spelen en te knutselen, je sociaal te ontwikkelen. Dat is hier iets wat ze overslaan en daardoor gelijk moeilijker gaan rekenen en taallessen snappen. Je merkt dit ook aan de mensen, dat ze sociaal minder ontwikkeld zijn. Huilen is bijvoorbeeld echt iets wat niet kan en als bijvoorbeeld kinderen huilen proberen ze die gelijk stil te krijgen omdat ze er niet goed mee om weten te gaan.
Ik heb daarin tegen een grote bewondering voor de Ghanezen hoeveel ze kunnen doen met echt heel weinig en hoe vindingrijk ze zijn. De oven van een gesponsorde bakkerij was kapot. De vrouw die het brood bakt heeft dit opgelost door met kolen te bakken ipv gewoon niet te bakken en te wachten tot de oven gemaakt wordt. Ook zelf merk ik dat ik vindingrijker wordt. Zo zijn er recepten die ik van thuis ken, maar die ik toch erg moet aanpassen aangezien je hier niet zoveel producten kan krijgen als in Nederland. Ook merk je dat je hier makkelijker wordt, aangezien niks met machines gedaan wordt en het dus allemaal meer moeite kost. Over een tafel die wiebelt , ga je hier niet om zeuren. Je bent al blij dat je een tafel hebt."

Ik leef in mijn droom
"Kortom een geweldige en onvergetelijke ervaring. Ik leef in mijn droom. Dit vrijwilligerswerk heeft mij al zoveel gebracht. Inzicht in een andere cultuur; de lieve mensen die je ontmoet; de geweldige kinderen op de school waar ik lesgeef en het relativeert en doet je beseffen hoe goed we het in Nederland hebben. Dat men tevreden kan zijn met wat men heeft; gemopper hoor je hier niet."

Sponsoractie
"Al gauw merkte ik dat veel kinderen van de school waar ik les geef stoppen en niet meer op school komen. Hun ouders kunnen het schoolgeld niet meer betalen. Deze kinderen wil ik graag helpen aan onderwijs, zodat ze een betere toekomst hebben. Om één kind volledig basisonderwijs te kunnen laten volgen kost dat €16. Van dit geld worden boeken en verplichte schoolkleding betaald. Vandaar mijn sponsoractie."
De lezers van de MooiSon&BreugelKrant zouden deze kinderen in Ghana gigantisch helpen met een gift of donatie. Ieder bedrag is welkom. U kunt dat overmaken op NL76INGB0748417672 t.n.v. Lisa Burm.
U kunt Lisa bereiken op: lisaburm@live.nl

"Ik hoop dat mijn sponsoractie heel wat geld oplevert en ik ook daadwerkelijk in die zin wat voor de kinderen kan betekenen."