Column Luc: Zelfreflectie
Algemeen ColumnSon en Breugel - In eerste instantie hadden we niet in de gaten wat het was. Diep verzonken in ons leesvoer zaten we te eten, een zacht getik verstoorde onze rust. Tik-tik-tik-tik, en weg was het, voordat we konden zien wat de herrie veroorzaakte. Het raadsel was al snel opgelost: de herrieschopper zat op een takje, net voor het raam. Een pimpelmeesje zat gebiologeerd naar het raam te kijken, zijn kopje bewoog van links naar rechts, om het beter te kunnen zien. Het leek alsof hij naar mij keek, en wilde begrijpen wat hij daar toch zag. Dat vraag ik me ook wel eens af, als ik ’s ochtends vroeg in de spiegel kijk.
Al snel vloog hij weer op, hij fladderde op en neer, tegen het raam aan. Zijn vleugeltjes tikten tegen het raam, evenals zijn snaveltje. Was hij op zoek naar voedsel, piepkleine insectjes die wij met het blote oog niet konden zien? Hij bleef maar bezig, ons pimpelmeesje. Dan weer vloog hij weg, soms niet ver, naar de sering een meter of twee verderop, soms verdween hij uit het zicht. Vroeg of laat keerde hij weer terug, om hetzelfde ritueel te herhalen, eindeloze keren. Het leek alsof hij niet moe kon worden, of er geen genoeg van kon krijgen.
Het schijnt een fenomeen te zijn dat zich vaker voordoet, vogels zien hun reflectie in een raam en denken dat het een rivaal is. Geen zichzelf respecterende pimpelmees kan dat over zijn kant laten gaan, hij zal alles in het werk stellen om de rivaal te verjagen, en weet van geen opgeven. Naar het schijnt kunnen ze zich helemaal uitputten.
Het zette me wel aan het denken. Enerzijds over hoe we dit probleem konden verhelpen, anderzijds over hoe het moet zijn om je spiegelbeeld niet te kunnen herkennen. Voor ons is het iets vanzelfsprekends, voor een pimpelmees dus niet. De spiegelproef, waarbij getest wordt of een dier zijn eigen spiegelbeeld kan herkennen, wordt ook wel gezien als een teken van intelligentie. Het kan soms goed zijn, om eens verder te kijken dan wat je ziet, om even aan zelfreflectie te doen, jezelf een spiegel voor te houden en stil te staan bij de keuzes je maakt, wat je zelf kunt veranderen, als het je niet bevalt wat je ziet.
Zijn ontmoeting met ons raam heeft de pimpelmees overleeft, al zoeken we nog naar een manier om hem het leed te besparen. Zelfreflectie, daar doet de pimpelmees niet aan, volgens mij. Menig mens ook niet.
